10 / 2 شب قَدر
10 / 3 ماه رجب
10 / 2شب قَدرقرآن«ما ، آن (قرآن) را در شبی مبارک نازل کردیم» .
حدیثامام باقر علیه السلام آن گاه که از ایشان در باره آیه : «ما ، آن (قرآن) را در شبی مبارک نازل کردیم» پرسیدند :آری، شب قدر است و آن، در هر سال، در ده شبِ آخر ماه رمضان است. قرآن، جز در شب قدر، نازل نشده است.
امام باقر علیه السلام چون از ایشان در باره آیه : «شب قدر، بهتر از هزار ماه است» پرسیدند که مقصود از آن چیست؟ :کار نیک در آن (از قبیل : نماز، زکات و انواع نیکی ها) ، بهتر از کار [ نیک] در هزار ماهی است که شب قدر در آنها نباشد . اگر نبود که خدای متعال ، برای مؤمنان چند برابر می گرداند ، قطعا ، به آن نمی رسیدند؛ ولی خداوند، حسنات آنان را به سبب محبّت ما ، چند برابر می گرداند .
10 / 3ماه رجبپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :رجب را ماه اَصَبِّ (پُربار) خدا نامیده اند؛ چون در این ماه، بر امّتم ، رحمت فراوان فرو می بارد .
.
ص: 500
عنه صلی الله علیه و آله :خِیَرَهُ اللّهِ مِنَ الشُّهورِ شَهرُ رَجَبٍ ، وهُوَ شَهرُ اللّهِ ، مَن عَظَّمَ شَهرَ رَجَبٍ فَقَد عَظَّمَ أمرَ اللّهِ ، ومَن عَظَّمَ أمرَ اللّهِ أدخَلَهُ جَنّاتِ النَّعیمِ ، وأَوجَبَ لَهُ رِضوانَهُ الأَکبَرَ . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :رَجَبٌ شَهرُ اللّهِ الأَصَمُّ ، المُنیرُ ، الَّذی افتَرَضَهُ اللّهُ عز و جل لِنَفسِهِ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :رَجَبٌ شَهرٌ عَظیمٌ . (3)
النوادر للراوندی عن ابن عبّاس :کانَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله إذا جاءَ شَهرُ رَجَبٍ جَمَعَ المُسلِمینَ حَولَهُ وقامَ فیهِم خَطیبا ، فَحَمِدَ اللّهَ وأَثنی عَلَیهِ ، وذَکَرَ مَن کانَ قَبلَهُ مِنَ الأَنبِیاءِ علیهم السلام فَصَلّی عَلَیهِم ، ثُمَّ قالَ : أیُّهَا المُسلِمونَ ، قَد أظَلَّکُم شَهرٌ عَظیمٌ مُبارَکٌ ، وهُوَ شَهرُ الأَصَبِّ ، یُصَبُّ فیهِ الرَّحمَهُ عَلی مَن عَبَدَهُ إلّا عَبدا مُشرِکا ، أو مُظهِرَ بِدعَهٍ فِی الإِسلامِ . (4)
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :إنَّ اللّهَ تَعالی نَصَبَ فِی السَّماءِ السّابِعَهِ مَلَکا یُقالُ لَهُ : الدّاعی ، فَإِذا دَخَلَ شَهرُ رَجَبٍ یُنادی ذلِکَ المَلَکُ کُلَّ لَیلَهٍ مِنهُ إلَی الصَّباحِ : طوبی لِلذّاکِرینَ! طوبی لِلطّائِعینَ! ویَقولُ اللّهُ تَعالی : أنا جَلیسُ مَن جالَسَنی ، ومُطیعُ مَن أطاعَنی ، وغافِرُ مَنِ استَغفَرَنی ، الشَّهرُ شَهری ، وَالعَبدُ عَبدی ، وَالرَّحمَهُ رَحمَتی ، فَمَن دَعانی فی هذَا الشَّهرِ أجَبتُهُ ، ومَن سَأَلَنی أعطَیتُهُ ، ومَنِ استَهدانی هَدَیتُهُ ، وجَعَلتُ هذَا الشَّهرَ حَبلاً بَینی وبَینَ عِبادی ؛ فَمَنِ اعتَصَمَ بِهِ وَصَلَ إلَیَ . (5)
.
1- .شُعَب الإیمان : ج 3 ص 374 ح 3813 عن أنس ، کنزالعمّال : ج 12 ص 323 ح 35217 .
2- .الفردوس : ج 2 ص 274 ح 3274 عن أبی سعید الخدری .
3- .المعجم الکبیر : ج 6 ص 69 ح 5538 عن عثمان ، کنزالعمّال : ج 12 ص 311 ح 35166 و ح 35168 ؛ ثواب الأعمال : ص 78 ح 3 عن المبارک عن الإمام الکاظم علیه السلام ، الأمالی للشجری : ج 2 ص 91 عن عثمان ، بحارالأنوار : ج 97 ص 50 ح 37 نقلاً عن النوادر للراوندی عن ثوبان .
4- .النوادر للراوندی (المستدرکات) : ص 259 ح 525 ، بحارالأنوار : ج 97 ص 47 ح 33 .
5- .الإقبال : ج 3 ص 174 ، بحارالأنوار : ج 98 ص 377 ح 1 .
ص: 501
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ماه رجب، ماه برگزیده خدا از میان ماه هاست و آن، ماه خداست . هر کس ماه رجب را بزرگ بدارد، فرمان خدا را بزرگ داشته است و هر که فرمان خدا را بزرگ بدارد ، [خدا] او را وارد بهشت های پُرنعمت می کند و رضایت بزرگ ترِ خویش را برای او واجب می سازد.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :رجب، ماه اَصَمّ (1) و درخشان خداست ؛ ماهی که خداوند، آن را برای خود ، واجب ساخته است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :رجب، ماه بزرگی است!
النوادر ، راوندی به نقل از ابن عبّاس :ماه رجب که فرا می رسید ، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله مسلمانان را دور خود جمع می کرد و برای آنان به سخنرانی می پرداخت. او خدا را حمد و ثنا می گفت و از پیامبران پیشین ، یاد می کرد و بر آنان درود می فرستاد . سپس می فرمود : «ای مسلمانان! ماه بزرگ و مبارکی بر شما سایه افکنده است و آن، ماه اصبّ است . [یعنی] در این ماه، رحمت بر همه بندگانش فرو می ریزد مگر بر بنده مشرک و یا کسی که در اسلام، بدعتی پدید آورد» .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خداوند در آسمان هفتم، فرشته ای گماشته است که به آن ، «داعی» گویند ، و چون ماه رجب فرا رسد ، آن فرشته هر شبِ آن ماه را تا صبح، ندا می دهد : «خوشا بر ذاکران! خوشا بر طاعت کنندگان!» . خداوند نیز می فرماید : «من ، همنشین کسی هستم که با من ، همنشین باشد، و مطیع کسی هستم که اطاعتم کند، و آمرزنده کسی هستم که از من آمرزش بخواهد . ماه، ماه من است و بنده، بنده من و رحمت، رحمت من. هر که مرا در این ماه بخواند ، پاسخش می گویم، و هر که از من [چیزی] بخواهد، عطایش می کنم، و هر که از من هدایت جوید ، راه نمایش خواهم بود . این ماه را رشته ای (ریسمانی) بین خودم و بندگانم قرار داده ام. هر کس به این رشته (ریسمان) چنگ زند، به من می رسد».
.
1- .. اَصَمّ ، به معنای : دربسته ، توپُر ، کَر و سنگین است .
ص: 502
عنه صلی الله علیه و آله :رَجَبٌ شَهرٌ عَظیمٌ تُضاعَفُ فیهِ الحَسَناتُ ما لا تُضاعَفُ فی غَیرِهِ . (1)
الإمام الکاظم علیه السلام :رَجَبٌ شَهرٌ عَظیمٌ ، یُضاعِفُ اللّهُ فیهِ الحَسَناتِ ویَمحو فیهِ السَّیِّئاتِ . (2)
10 / 4شَهرُ شَعبانَرسول اللّه صلی الله علیه و آله :إنَّما سُمِّیَ شَعبانَ لِأَنَّهُ تَتَشَعَّبُ فیهِ أرزاقُ المُؤمِنینَ لِرَمَضانَ ، وهُوَ شَهرُ العَمَلِ ، فیهِ تُضاعَفُ الحَسَنَهُ سَبعینَ ، وَالسَّیِّئَهُ مَحطوطَهٌ ، وَالذَّنبُ مَغفورٌ ، وَالحَسَنَهُ مَقبولَهٌ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :إنَّما سُمِّیَ شَعبانَ لِأنَّهُ یَتَشَعَّبُ فیهِ خَیرٌ کَثیرٌ لِلصّائِمِ فیهِ حَتّی یَدخُلَ الجَنَّهَ . (4)
عنه صلی الله علیه و آله :إنَّما سُمِّیَ شَعبانَ لِأَنَّهُ یُشعَبُ فیهِ خَیرٌ کَثیرٌ لِرَمَضانَ . (5)
.
1- .الأمالی للشجری : ج 1 ص 258 عن عائشه .
2- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 92 ح 1822 ، ثواب الأعمال : ص 78 ح 3 عن المبارک بن زید ، فضائل الأشهر الثلاثه : ص 23 ح 11 عن سیف المبارک عن أبیه ، الإقبال : ج 3 ص 191 ، بحارالأنوار : ج 97 ص 37 ح 20 ؛ المعجم الکبیر : ج 6 ص 69 ح 5538 عن عثمان ولیس فیه «ویمحو فیه السیّئات» ، کنزالعمّال : ج 12 ص 311 ح 35168 .
3- .ثواب الأعمال : ص 87 ح 16 ، روضه الواعظین : ص 442 کلاهما عن ابن عبّاس ، بحارالأنوار : ج 97 ص 69 ح 7 .
4- .الجامع الصغیر : ج 1 ص 397 ح 2597 ، کنزالعمّال : ج 12 ص 313 ح 35173 کلاهما نقلاً عن الرافعی فی تاریخه عن أنس .
5- .بحارالأنوار : ج 58 ص 341 عن زیاد بن میمون ، مستدرک الوسائل : ج 7 ص 484 ح 8710 نقلاً عن القطب الراوندی فی لبّ اللباب ؛ کنزالعمّال : ج 8 ص 591 ح 24293 نقلاً عن أبی الشیخ فی الثواب والدیلمی .
ص: 503
10 / 4 ماه شعبان
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :رجب، ماه بزرگی است. حسنات ، در آن [ ، به گونه ای ]افزوده می شوند که در غیر آن، چنان افزوده نمی شوند.
امام کاظم علیه السلام :رجب، ماه بزرگی است. خداوند در این ماه، حسنات را می افزاید و گناهان را می زداید.
10 / 4ماه شعبانپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ماه شعبان را شعبان می گویند؛ چون روزی های مردم تا رمضان، در آن تقسیم می شود . این ماه ، ماه عمل است. در این ماه ، کار نیک، هفتاد برابر می گردد؛ سیّئه (بدی) ریخته می شود؛ گناه ، آمرزیده می گردد؛ و حَسَنه (خوبی)، پذیرفته می شود.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ماه شعبان را به این دلیلْ شعبان نامیده اند که در این ماه ، خیر فراوانی برای روزه دارِ آن ، منشعب می شود ، تا آن که وارد بهشت شود.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :شعبان را به این دلیلْ شعبان نامیده اند که در این ماه، خیر فراوانی برای رمضان ، منشعب می شود.
.
ص: 504
عنه صلی الله علیه و آله :أربَعٌ لَیالیهِنَّ کَأَیّامِهِنَّ ، وأَیّامُهُنَّ کَلَیالِیهِنَّ ، یُبِرُّ اللّهُ فیهِنَّ القَسَمَ ، ویُعتِقُ فیهِنَّ النَّسَمَ ، ویُعطی فیهِنَّ الجَزیلَ : لَیلَهُ القَدرِ وصَباحُها ، ولَیلَهُ عَرَفَهَ وصَباحُها ، ولَیلَهُ النِّصفِ مِن شَعبانَ وصَباحُها ، ولَیلَهُ الجُمُعَهِ وصَباحُها . (1)
الإمام الرضا علیه السلام :کانَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام لا یَنامُ ثَلاثَ لَیالٍ : لَیلَهَ ثَلاثٍ وعِشرینَ مِن شَهرِ رَمَضانَ ، ولَیلَهَ الفِطرِ ولَیلَهَ النِّصفِ مِن شَعبانَ ، وفیها تُقسَمُ الأَرزاقُ وَالآجالُ وما یَکونُ فِی السَّنَهِ . (2)
10 / 5یَومُ الجُمُعَهِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :الجُمُعَهُ کَفّارَهٌ لِما بَینَها وبَینَ الجُمُعَهِ الَّتی قَبلَها وزِیادَهُ ثَلاثَهِ أیّامٍ ؛ وذلِکَ بِأَنَّ اللّهَ عز و جل قالَ : «مَن جَاءَ بِالْحَسَنَهِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا» (3) . (4)
عنه صلی الله علیه و آله :أکثِروا مِنَ الصَّلاهِ عَلَیَ یَومَ الجُمُعَهِ ؛ فَإِنَّهُ یَومٌ تُضاعَفُ فیهِ الأَعمالُ . (5)
عنه صلی الله علیه و آله :إنَّ یَومَ الجُمُعَهِ سَیِّدُ الأَیّامِ ؛ یُضاعِفُ اللّهُ فیهِ الحَسَناتِ ، ویَمحو فیهِ السَّیِّئاتِ ، ویَرفَعُ فیهِ الدَّرَجاتِ . (6)
.
1- .کنزالعمّال : ج 12 ص 322 ح 35214 نقلاً عن الدیلمی عن أنس .
2- .مصباح المتهجّد : ص 853 عن سعید بن سعد ، بحارالأنوار : ج 97 ص 88 ح 15 .
3- .الأنعام : 160 .
4- .المعجم الکبیر : ج 3 ص 298 ح 3459 عن أبی مالک ، سنن أبی داود : ج 1 ص 291 ح 1113 ، مسند ابن حنبل : ج 2 ص 670 ح 7021 ، السنن الکبری : ج 3 ص 311 ح 5831 کلّها عن شعیب عن أبیه ؛ دعائم الإسلام : ج 1 ص 182 عن الإمام علیّ علیه السلام نحوه .
5- .مسند زید : ص 156 عن زید عن أبیه الإمام زین العابدین عن آبائه علیهم السلام ، دعائم الإسلام : ج 1 ص 179 ، بحارالأنوار : ج 89 ص 364 ح 56 .
6- .الکافی : ج 3 ص 414 ح 5 ، تهذیب الأحکام : ج 3 ص 2 ح 2 ، مصباح المتهجّد : ص 261 ، جمال الاُسبوع : ص 147 کلّها عن ابن أبی نصر عن الإمام الرضا علیه السلام ، المقنعه : ص 153 ح 13 ، روضه الواعظین : ص 364 ولیس فیهما «ویمحو فیه السیّئات» ، بحارالأنوار : ج 89 ص 274 ح 20 .
ص: 505
10 / 5 روز جمعه
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :چهار شب است که شب هایش همانند روزهایش و روزهایش همانند شب هایش است؛ [یعنی] خداوند در آنها، قَسَم ها [خواسته ها ]را برآورده می سازد ، افراد را آزاد می کند، و پاداش فراوان می دهد : شب قدر و روز آن، شب عرفه و روز آن، شب نیمه شعبان و روز آن، و شب جمعه و روز آن.
امام رضا علیه السلام :امیر مؤمنان علیه السلام سه شب را نمی خوابید : شب بیست و سوم ماه رمضان، شب عید فطر ، و شب نیمه شعبان . در این شب ها، روزی ها و اَجَل ها و آنچه در طول سال خواهد شد، تقسیم (مقدّر) می شوند.
10 / 5روز جمعهپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :جمعه، کفّاره خطاهای بین جمعه تا جمعه قبلش و سه روز افزون بر آن است؛ چرا که خداوند فرموده است: «هر کس حسنه ای (کار نیکی) آوَرَد، ده برابر ، پاداش دارد» .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :در روز جمعه، زیاد بر من صلوات بفرستید؛ زیرا جمعه، روزی است که [ پاداش ]کارها در آن، چند برابر می شود.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :روز جمعه، سَرور روزهاست. خداوند در آن روز، حسنات را می افزاید و گناهان را محو می کند و درجات را بالا می برد.
.
ص: 506
الإمام علیّ علیه السلام فی وَصفِ یَومِ الجُمُعَهِ :فیهِ ساعَهٌ مُبارَکَهٌ لا یَسأَلُ اللّهَ عَبدٌ مُؤمِنٌ فیها شَیئا إلّا أعطاهُ . (1)
الإمام الباقر علیه السلام :إنَّ الأَعمالَ تُضاعَفُ یَومَ الجُمُعَهِ ؛ فَأَکثِروا فیهِ مِنَ الصَّلاهِ وَالصَّدَقَهِ . (2)
الإمام الصادق علیه السلام :فَضَّلَ اللّهُ الجُمُعَهَ عَلی غَیرِها مِنَ الأَیّامِ ، وإنَّ الجِنانَ لَتُزَخرَفُ وتُزَیَّنُ یَومَ الجُمُعَهِ لِمَن أتاها ، وإنَّکُم تَتَسابَقونَ إلَی الجَنَّهِ عَلی قَدرِ سَبقِکُم إلَی الجُمُعَهِ ، وإنَّ أبوابَ السَّماءِ لَتُفَتَّحُ لِصُعودِ أعمالِ العِبادِ . (3)
عنه علیه السلام فِی الرَّجُلِ یُریدُ أن یَعمَلَ شَیئا مِنَ الخَیرِ مِثلَ الصَّدَقَهِ وَالصَّومِ ونَحوِ هذا :یُستَحَبُّ أن یَکونَ ذلِکَ یَومَ الجُمُعَهِ ؛ فَإِنَّ العَمَلَ یَومَ الجُمُعَهِ یُضاعَفُ . (4)
عنه علیه السلام :اِجتَنِبُوا المَعاصِیَ لَیلَهَ الجُمُعَهِ ؛ فَإِنَّ السَّیِّئَهَ مُضاعَفَهٌ وَالحَسَنَهَ مُضاعَفَهٌ ، ومَن تَرَکَ مَعصِیَهَ اللّهِ لَیلَهَ الجُمُعَهِ غَفَرَ اللّهُ لَهُ کُلَّ ما سَلَفَ فیهِ ، وقیلَ لَهُ : اِستَأنِفِ العَمَلَ ، ومَن بارَزَ اللّهَ لَیلَهَ الجُمُعَهِ بِمَعصِیَهٍ أخَذَهُ اللّهُ بِکُلِّ ما عَمِلَ فی عُمُرِهِ ، وضاعَفَ عَلَیهِ العَذابَ بِهذِهِ المَعصِیَهِ ، فَإِذا کانَ لَیلَهُ الجُمُعَهِ رَفَعَت حیتانُ البُحورِ رُؤوسَها ، ودَوابُّ البَراری ، ثُمَّ نادَت بِصَوتٍ ذَلِقٍ : رَبَّنا لا تُعَذِّبنا بِذُنوبِ الآدَمِیِّینَ . (5)
10 / 6عیدُ الأَضحیالإمام زین العابدین علیه السلام مِن دُعائِهِ یَومَ الأَضحی ویَومَ الجُمُعَهِ :اللّهُمَّ هذا یَومٌ مُبارَکٌ مَیمونٌ ، وَالمُسلِمونَ فیهِ مُجتَمِعونَ فی أقطارِ أرضِکَ ، یَشهَدُ السّائِلُ مِنهُم وَالطّالِبُ وَالرّاغِبُ وَالرّاهِبُ ، وأَنتَ النّاظِرُ فی حَوائِجِهِم . (6)
.
1- .کتاب من لایحضره الفقیه : ج 1 ص431 ح 1263، مصباح المتهجّد: ص 382 ح 508 عن زید بن وهب وفیه «خیرا» بدل «شیئا»، الدعوات: ص36 ح 85 وفیه «إنّللّه سبحانه ساعه ...» ، بحارالأنوار: ج 89 ص 238 ح 68.
2- .دعائم الإسلام : ج 1 ص 180 ، بحارالأنوار : ج 89 ص 365 ح 56 .
3- .الکافی : ج 3 ص 415 ح 9 عن عبد اللّه بن سنان .
4- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 1 ص 423 ح 1247 ، الخصال : ص 392 ح 93 ، جامع الأحادیث للقمّی : ص 157 کلّها عن هشام بن الحکم ، بحارالأنوار : ج 89 ص 283 ح 28 .
5- .جامع الأحادیث للقمّی : ص 153 ، بحارالأنوار : ج 89 ص 283 ح 28 .
6- .الصحیفه السجّادیّه : ص 203 الدعاء 48 ، مصباح المتهجّد : ص 371 ح 501 ، جمال الاُسبوع : ص 264 عن المتوکّل بن هارون عن أبیه عن الإمام الصادق علیه السلام ، المصباح للکفعمی : ص 574 ، بحارالأنوار : ج 89 ص 219 ح 65 .
ص: 507
10 / 6 عید قربان
امام علی علیه السلام در توصیف روز جمعه :در آن روز، ساعتی پُربرکت است که هیچ بنده مؤمنی ، در آن ساعت، چیزی از خداوند نمی خواهد، مگر آن که به او عطا می کند.
امام باقر علیه السلام :در روز جمعه، [ پاداش] کارها چند برابر می شود. پس در آن روز، نماز و صدقه زیاد انجام دهید.
امام صادق علیه السلام :خداوند ، روز جمعه را بر روزهای دیگر ، برتری بخشیده است . در روز جمعه، بهشت برای آن کس که به [ نماز ]جمعه بیاید ، آراسته و مزیّن می شود ، و شما به اندازه پیشتازی تان به سوی [ نماز ]جمعه، به سوی بهشت ، پیش خواهید تاخت و همانا درهای آسمان برای بالا رفتن اعمال بندگان، باز می شوند.
امام صادق علیه السلام در باره کسی که می خواهد کار خیری (همچون : صدقه ، روزه و مانند آن) داشته باشد :مستحب است که آن کار ، در روز جمعه باشد؛ چرا که در روز جمعه، [ پاداش ]عمل ، چند برابر می شود.
امام صادق علیه السلام :در شب جمعه، از گناهان بپرهیزید؛ چون گناه، چند برابر می شود و حسنه هم چند برابر می شود. هر کس در شب جمعه، نافرمانی از خدا را ترک کند، خداوند ، همه گناهان گذشته او را می بخشد و به او می گویند: «کار را از سر بگیر» . و هر کس در شب جمعه، با انجام دادن گناهی به مبارزه با خدا بپردازد ، خداوند، او را به همه کرده هایش در طول عمرش مؤاخذه می کند و به سبب این گناه، عذابش را دو چندان می نماید . چون شب جمعه می شود، ماهیان دریاها و حیوانات صحراها، سرهای خود را بالا بُرده، با صدایی ملتمسانه می گویند : «خدایا! ما را به سبب گناهان آدمیان، عذاب نکن» .
10 / 6عید قربانامام زین العابدین علیه السلام در ضمن دعایش در روز عید قربان و روز جمعه :پروردگارا! این روز، روزی بابرکت و خجسته است و مسلمانان در این روز، از اطراف زمین تو ، گرد آمده اند. خواهنده ، جوینده ، امیدوار و بیمناک، همه حاضرند و تو، به نیازهایشان می نگری.
.
ص: 508
10 / 7عیدُ الغَدیرِثواب الأعمال عن الحسن بن راشد :قیلَ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام : لِلمُؤمِنینَ مِنَ الأَعیادِ غَیرَ العیدَینِ وَالجُمُعَهِ؟ قالَ : فَقالَ : نَعَم ، لَهُم ما هُوَ أعظَمُ مِن هذا ، یَومَ اُقیمَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام فَعَقَدَ لَهُ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله الوِلایَهَ فی أعناقِ الرِّجالِ وَالنِّساءِ بِغَدیرِ خُمٍّ . فَقُلتُ : وأَیُ یَومٍ ذاکَ؟ قالَ : الأَیّامُ تَختَلِفُ ، ثُمَّ قالَ : یَومَ ثَمانِیَهَ عَشَرَ مِن ذِی الحِجَّهِ ، قالَ : ثُمَّ قالَ : وَالعَمَلُ فیهِ یَعدِلُ العَمَلَ فی ثَمانینَ شَهرا ، ویَنبَغی أن یُکثَرَ فیهِ ذِکرُ اللّهِ عز و جل وَالصَّلاهُ عَلَی النَّبِیِ صلی الله علیه و آله ، ویُوَسِّعَ الرَّجُلُ فیهِ عَلی عِیالِهِ . (1)
10 / 8البُکرَهرسول اللّه صلی الله علیه و آله :مَن غَدا فی طَلَبِ العِلمِ أظَلَّت عَلَیهِ المَلائِکَهُ ، وبورِکَ لَهُ فی مَعیشَتِهِ ، ولَم یَنقُص مِن رِزقِهِ . (2)
.
1- .ثواب الأعمال : ص 99 ح 2 ، بشاره المصطفی : ص 241 ولیس فیه «والنساء» ، بحارالأنوار : ج 97 ص 112 ح 7 .
2- .منیه المرید : ص 103 ، بحارالأنوار : ج 1 ص 184 ح 101 ؛ جامع بیان العلم : ج 1 ص 45 وفیه «صلّت» بدل «أظلّت» ، الدرّ المنثور : ج 5 ص 612 نقلاً عن المرهبی ، کنزالعمّال : ج 10 ص 162 ح 28841 نقلاً عن الضعفاء الکبیر وزاد فیها «وکان علیه مبارکا» وکلّها عن أبی سعید الخدری .
ص: 509
10 / 7 عید غدیر
10 / 8 صبح خیزی
10 / 7عید غدیرثواب الأعمال به نقل از حسن بن راشد :به امام صادق علیه السلام گفتند : آیا برای مؤمنان، غیر از عید قربان و فطر و جمعه، عیدی هست؟ فرمود: «آری؛ عیدی دارند که بزرگ تر از این است : روزی که امیر مؤمنان علیه السلام بر پا داشته شد و پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در غدیر خُم ، پیمان ولایت او را بر گردن مردان و زنان نهاد». گفتم : آن، چه روزی است؟ فرمود: «روزها فرق می کند» . سپس فرمود: «روز هجدهم ذی حجّه» . سپس فرمود: «عملِ آن روز با عملِ هشتاد ماه، برابر است و سزاوار است که در آن روز، ذکر خدا و صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله بسیار گفته شود و مرد بر خانواده خود، توسعه بخشد» .
10 / 8صبح خیزیپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر کس صبح زود در پی دانش رود، فرشتگان بر او سایه می افکنند و در زندگی اش برکت می یابد و از روزی اش کاسته نمی شود.
.
ص: 510
عنه صلی الله علیه و آله :اُغدوا فی طَلَبِ العِلمِ ؛ فَإِنَّ الغُدُوَّ بَرَکَهٌ ونَجاحٌ . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :البُکورُ مُبارَکٌ ، یَزیدُ فی جَمیعِ النِّعَمِ ، خُصوصا فِی الرِّزقِ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :باکِروا طَلَبَ الرِّزقِ وَالحَوائِجِ ؛ فَإِنَّ الغُدُوَّ بَرَکَهٌ ونَجاحٌ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :اللّهُمَّ بارِک لِاُمَّتی فی بُکورِها . (4)
عنه صلی الله علیه و آله :إذا أرادَ أحَدُکُمُ الحاجَهَ فَلیُبَکِّر إلَیها ؛ فَإِنّی سَأَلتُ رَبّی عز و جل أن یُبارِکَ لِاُمَّتی فی بُکورِها . (5)
عنه صلی الله علیه و آله :إذا صَلَّیتُمُ الصُّبحَ فَافزَعوا إلَی الدُّعاءِ ، وباکِروا فی طَلَبِ الحَوائِجِ . اللّهُمَّ بارِک لِاُمَّتی فی بُکورِها . (6)
عنه صلی الله علیه و آله :اللّهُمَّ بارِک لِاُمَّتی فی بُکورِها یَومَ الخَمیسِ . (7)
.
1- .تاریخ بغداد : ج 13 ص 270 الرقم 7225 عن عائشه ؛ منیه المرید : ص 266 وفیه «فی الخبر : ... فإنّی سألت ربّی أن یبارک لاُمّتی فی بکورها» بدل «فإن الغُدوّ ...» وراجع : المعجم الأوسط : ج 5 ص 256 ح 5244 وکنزالعمّال : ج 10 ص 250 ح 29341 .
2- .آداب المتعلّمین : ص 144 ح 3 .
3- .المعجم الأوسط : ج 7 ص 194 ح 7250 ، الفردوس : ج 2 ص 9 ح 2080 کلاهما عن عائشه ، کنزالعمّال : ج 4 ص 48 ح 9445 .
4- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 157 ح 3573 عن علیّ بن عبد العزیز عن الإمام الصادق علیه السلام ؛ سنن أبی داود : ج 3 ص 35 ح 2606 ، سنن الترمذی : ج 3 ص 517 ح 1212 ، سنن ابن ماجه : ج 2 ص 752 ح 2236 ، السنن الکبری : ج 9 ص 255 ح 18456 کلّها عن صخر الغامدی ، مسند ابن حنبل : ج 1 ص 324 ح 1322 عن النعمان بن سعد عن الإمام علیّ علیه السلام و ج 5 ص 261 ح 15438 .
5- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 157 ح 3574 ؛ کنزالعمّال : ج 10 ص 239 ح 29268 نقلاً عن الکامل فی الضعفاء عن جابر .
6- .تاریخ بغداد : ج 12 ص 155 الرقم 6628 ، تاریخ دمشق : ج 26 ص 266 ح 5565 کلاهما عن القاسم بن جعفر العلوی عن أبیه عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، کنزالعمّال : ج 2 ص 100 ح 2329 .
7- .الخصال : ص 623 ح 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام وص 383 ح 59 عن حبیب السجستانی عن الإمام الصادق علیه السلام ، تحف العقول : ص 113 ، قرب الإسناد : ص 122 ح 428 ، بحارالأنوار : ج 76 ص 170 ح 15 ؛ سنن ابن ماجه : ج 2 ص 752 ح 2237 عن أبی هریره ، کنزالعمّال : ج 12 ص 320 ح 35202 .
ص: 511
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :صبحگاهان ، در پی دانش بروید؛ چرا که رفتن در آغاز روز، [مایه ]برکت و پیروزی است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :صبح خیزی ، دارای برکت است . آن ، در همه نعمت ها ، مایه افزایش است ، بویژه در روزی .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :در پی روزی و نیازها ، صبح خیز باشید؛ چرا که حرکت نمودن در آغاز روز، [مایه ]برکت و پیروزی است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خدایا! به امّتم در صبح زودشان، برکت بخش .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر گاه یکی از شما خواست کاری انجام دهد ، صبح زود در پی آن برود؛ چرا که من از پروردگارم خواسته ام که به امّتم در صبح خیزی اش برکت دهد.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :چون نماز صبح را خواندید ، به دعا بپردازید و صبح زود ، در پی نیازها بروید . خدایا ! به امّتم در صبح خیزی اش برکت بده .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خدایا! امّتم را در صبح خیزی اش در روز پنج شنبه ، برکت عطا کن .
.
ص: 512
عنه صلی الله علیه و آله :اللّهُمَّ بارِک لِاُمَّتی فی بُکورِها یَومَ سَبتِها وخَمیسِها . (1)
سنن أبی داود عن صخر الغامدیّ :قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله : اللّهُمَّ بارِک لِاُمَّتی فی بُکورِها . وکانَ إذا بَعَثَ سَرِیَّهً أو جَیشا بَعَثَهُم فی أوَّلِ النَّهارِ . (2)
الإمام علیّ علیه السلام :قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله وهُوَ یوصینی : ... یا عَلِیُّ ، اغدُ بِسمِ اللّهِ ؛ فَإِنَّ اللّهَ تَعالی بارَکَ لِاُمَّتی فی بُکورِها . (3)
عنه علیه السلام :بَکرُ السَّبتِ وَالخَمیسِ بَرَکَهٌ . (4)
عنه علیه السلام :باکِروا ؛ فَالبَرَکَهُ فِی المُباکَرَهِ ، وشاوِروا ؛ فَالنُّجحُ فِی المُشاوَرَهِ . (5)
الإمام الصادق علیه السلام :إنَّ اللّهَ تَعالی بارَکَ لِهذِهِ الاُمَّهِ فِی بُکورِها . (6)
.
1- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 1 ص 425 ح 1255 وج 4 ص 378 ح 5789 ، الخصال : ص 394 ح 98 عن دارم بن قبیصه ونعیم بن صالح الطبری ، عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 34 ح 73 عن داود بن سلیمان الفرّاء وأحمد بن عامر وأحمد بن عبد اللّه ، صحیفه الإمام الرضا علیه السلام : ص 103 ح 49 عن أحمد بن عامر الطائی والثلاثه الأخیره عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله ، بحارالأنوار : ج 59 ص 35 ح 3 .
2- .سنن أبی داود : ج 3 ص 35 ح 2606 ، سنن ابن ماجه : ج 2 ص 752 ح 2236 ، سنن الترمذی : ج 3 ص 517 ح 1212 ، مسند ابن حنبل : ج 7 ص 110 ح 19447 وص 122 ح 19497 ، سنن الدارمی : ج 2 ص 661 ح 2345 ولیس فی الثلاثه الأخیره «أو جیشا» ، کنزالعمّال : ج 12 ص 320 ح 35203 وج 7 ص 94 ح 18125 .
3- .جامع الأحادیث للقمّی : ص 122 ، کشف الغمّه : ج 3 ص 136 عن اُمّ الفضل عن الإمام الجواد عن آبائه عنه علیهم السلام ، الأمالی للطوسی : ص 136 ح 220 ؛ تاریخ بغداد : ج 3 ص 54 الرقم 997 کلاهما عن عبد العظیم بن عبد اللّه الحسنی عن الإمام الجواد عن آبائه عنه علیهم السلام ، کنزالعمّال : ج 7 ص 815 ح 21537 .
4- .غرر الحکم :ج3 ص259 ح 4422 ، عیون الحکم والمواعظ :ص195 ح3991 وفیه «بُکره» بدل « بَکر» .
5- .غرر الحکم : ج3 ص264 ح 4441 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 196 ح 4014 .
6- .الأمالی للمفید : ص 54 ح 16 عن محمّد بن هلال المذحجی ، بحارالأنوار : ج 103 ص 41 ح 4 .
ص: 513
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خدایا! امّتم را در صبح خیزی اش در روز شنبه و پنجشنبه ، برکت بده .
سنن أبی داوود به نقل از صخر غامدی :پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «خدایا! به امّتم در صبح خیزی اش برکت بده» . پیامبر صلی الله علیه و آله ، هر گاه سَریّه (1) یا سپاهی می فرستاد، آن را در بامداد، اعزام می کرد.
امام علی علیه السلام :پیامبر خدا صلی الله علیه و آله که مرا سفارش می کرد، چنین فرمود: « ... ای علی! به نام خدا ، بامدادان ، حرکت کن؛ چرا که خداوند متعال ، برای امّتم، در صبح خیزی ، برکت قرار داده است».
امام علی علیه السلام :بامداد شنبه و پنج شنبه، برکت است.
امام علی علیه السلام :بامدادان، در پی کار روید ، که برکت، در صبح خیزی است؛ و مشورت کنید، که کامیابی در مشورت کردن است.
امام صادق علیه السلام :خداوند متعال، برای این امّت ، در صبح خیزی اش برکت نهاده است.
.
1- .. سریّه : یگان نظامی؛ گروهی که برای مأموریت نظامی ، فرستاده می شوند .
ص: 514
الفصل الحادی عشر : أطعمه ذات برکه11 / 1الزَّیتونالکتاب«اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاهٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِی زُجَاجَهٍ الزُّجَاجَهُ کَأَنَّهَا کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِن شَجَرَهٍ مُّبَارَکَهٍ زَیْتُونَهٍ لَا شَرْقِیَّهٍ وَ لَا غَرْبِیَّهٍ یَکَادُ زَیْتُهَا یُضِی ءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُّورٌ عَلَی نُورٍ یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَن یَشَاءُ وَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْ ءٍ عَلِیمٌ» . (1)
الحدیثرسول اللّه صلی الله علیه و آله :نِعمَ السِّواکُ الزَّیتونُ مِنَ الشَّجَرَهِ المُبارَکَهِ ؛ یُطیبُ الفَمَ ، ویَذهَبُ بِالحَفرِ . هُوَ سِواکی وسِواکُ الأَنبِیاءِ قَبلی . (2)
.
1- .النور : 35 .
2- .المعجم الأوسط : ج 1 ص 210 ح 678 عن معاذ بن جبل ، کنزالعمّال : ج 9 ص 321 ح 26228 ؛ مکارم الأخلاق : ج 1 ص 115 ح 261 ، بحارالأنوار : ج 76 ص 135 ح 48 ، مستدرک الوسائل : ج 1 ص 369 ح 885 نقلاً عن القطب الراوندی فی لبّ اللباب .
ص: 515
فصل یازدهم : خوراکی های با برکت
11 / 1 زیتون
فصل یازدهم : خوراکی های با برکت11 / 1زیتونقرآن«خدا، نور آسمان ها و زمین است. مَثَل نور او، مَثَل چراغدانی است که در آن، چراغی است و آن چراغ، در شیشه ای. آن شیشه، گویی اختری درخشان است که از درخت مبارک زیتونی که نه شرقی است و نه غربی افروخته می شود . نزدیک است که روغنش هر چند آتشی به آن نرسیده باشد بدرخشد . روشنی بر روی روشنی است. خداوند، هر که را بخواهد ، با نور خویش هدایت می کند. و خدا این مَثَل ها را برای مردم می زند و خدا به هر چیزی داناست» .
حدیثپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خوب مسواکی است شاخه زیتون ، از درخت مبارک ! دهان را خوش بو می سازد و زردیِ ( : جِرمِ) دندان را می زداید . مسواک من و مسواک پیامبرانِ پیش از من است.
.
ص: 516
الإمام الصادق علیه السلام :الزَّیتونُ یَزیدُ فِی الماءِ . (1)
الإمام الکاظم علیه السلام :کانَ مِمّا أوصی بِهِ آدَمُ علیه السلام إلی هِبَهِ اللّهِ ابنِهِ أن کُلِ الزَّیتونَ ؛ فَإِنَّهُ مِن شَجَرَهٍ مُبارَکَهٍ . (2)
11 / 2الزَّیترسول اللّه صلی الله علیه و آله :کُلُوا الزَّیتَ وَادَّهِنوا بِالزَّیتِ ؛ فَإِنَّهُ مِن شَجَرَهٍ مُبارَکَهٍ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :کُلُوا الزَّیتَ وَادَّهِنوا بِهِ ؛ فَإِنَّهُ طَیِّبٌ مُبارَکٌ . (4)
عنه صلی الله علیه و آله :کُلُوا الزَّیتَ وَادَّهِنوا بِهِ ؛ فَإِنَّ فیهِ شِفاءً مِن سَبعینَ داءً ، مِنهَا الجُذامُ . (5)
عنه صلی الله علیه و آله :عَلَیکَ (6) بِالزَّیتِ فَکُلهُ ، وَادَّهِن بِهِ ؛ فَإِنَّ مَن أکَلَهُ وَادَّهَنَ بِهِ لَم یَقرَبهُ الشَّیطانُ أربَعینَ یَوما . (7)
.
1- .الکافی : ج 6 ص 332 ح 7 عن عبد اللّه بن جعفر رفعه ، المحاسن : ج 2 ص 280 ح 1905 عن محمّد بن عبد اللّه المطهّری عمّن ذکره ، بحارالأنوار : ج 66 ص 182 ح 15 .
2- .الکافی : ج 6 ص 331 ح 2 ، المحاسن : ج 2 ص 280 ح 1904 کلاهما عن إبراهیم بن عبد الحمید ، بحارالأنوار : ج 66 ص 182 ح 14 .
3- .الکافی : ج 6 ص 331 ح 1 عن ابن القدّاح عن الإمام الصادق علیه السلام ، المحاسن : ج 2 ص 281 ح 1906 عن ابن القدّاح عن الإمام الصادق عن أبیه علیهماالسلامعنه صلی الله علیه و آله ، بحارالأنوار : ج 66 ص 182 ح 16 ؛ سنن الترمذی : ج 4 ص 285 ح 1851 عن عمر و ح 1852 ، مسند ابن حنبل : ج 5 ص 433 ح 16055 ، المستدرک علی الصحیحین : ج 2 ص 432 ح 3504 ، سنن الدارمی : ج 1 ص 534 ح 1980 کلّها عن أبی أسید الأنصاری .
4- .المستدرک علی الصحیحین : ج 2 ص 432 ح 3505 ، سنن ابن ماجه : ج 2 ص 1103 ح 3320 ولیس فیه «طیّب» وکلاهما عن أبی هریره ، کنزالعمّال : ج 10 ص 48 ح 28298 .
5- .کنزالعمّال : ج 10 ص 48 ح 28299 ، الجامع الصغیر : ج 2 ص 292 ح 6392 کلاهما نقلاً عن أبی نعیم فی الطبّ عن أبی هریره .
6- .فی المصدر : «علیکم» ، والصحیح ما أثبتناه کما فی بحارالأنوار نقلاً عن المصدر .
7- .عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 42 ح 141 عن أحمد بن عامر الطائی وأحمد بن عبد اللّه الهروی وداود بن سلیمان الفرّاء عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام ، صحیفه الإمام الرضا علیه السلام : ص 249 ح 164 ، بحارالأنوار : ج 66 ص 179 ح 1 .
ص: 517
11 / 2 روغن زیتون
امام صادق علیه السلام :زیتون ، آب (قدرت جنسی) را افزایش می دهد.
امام کاظم علیه السلام :از وصیّت های آدم علیه السلام به پسرش، هِبَهُ اللّه ، این بود که: «زیتون بخور ، که از درختی مبارک است».
11 / 2روغن زیتونپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :روغن زیتون بخورید و خود را با آن، روغن مالی کنید؛ چرا که از درختی خجسته است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :روغن زیتون بخورید و خود را با آن، روغن مالی کنید؛ چرا که پاکیزه و مبارک است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :روغن زیتون بخورید و خود را با آن، روغن مالی کنید؛ چرا که در آن، بهبود از هفتاد بیماری است که جُذام، یکی از آنهاست.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :بر تو باد روغن زیتون ! آن را بخور و به خود بمال . هر کس آن را بخورد و به خود بمالد، شیطان تا چهل روز به او نزدیک نمی شود.
.
ص: 518
عنه صلی الله علیه و آله :عَلَیکُم بِهذِهِ الشَّجَرَهِ المُبارَکَهِ زَیتِ الزَّیتونِ فَتَداوَوا بِهِ ؛ فَإِنَّهُ مَصَحَّهٌ مِنَ الباسورِ . (1)
الإمام علیّ علیه السلام :اِدَّهِنوا بِالزَّیتِ وَائتَدِموا بِهِ ؛ فَإِنَّهُ دُهنَهُ الأَخیارِ ، وإدامُ المُصطَفَینَ ، مُسِحَت بِالقُدسِ مَرَّتَینِ ، بورِکَت مُقبِلَهً وبورِکَت مُدبِرَهً ، لا یَضُرُّ مَعَها داءٌ . (2)
11 / 3الخُبزرسول اللّه صلی الله علیه و آله :أکرِمُوا الخُبزَ وعَظِّموهُ ؛ فَإِنَّ اللّهَ تَبارَکَ وتَعالی أنزَلَ لَهُ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ ، وأَخرَجَ بَرَکاتِ الأَرضِ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :إیّاکُم أن تَشَمُّوا الخُبزَ کَما تَشَمُّهُ السِّباعُ ؛ فَإِنَّ الخُبزَ مُبارَکٌ ، أرسَلَ اللّهُ عز و جل لَهُ السَّماءَ مِدرارا ، ولَهُ أنبَتَ اللّهُ المَرعی ، وبِهِ صَلَّیتُم ، وبِهِ صُمتُم ، وبِهِ حَجَجتُم بَیتَ رَبِّکُم . (4)
عنه صلی الله علیه و آله :اللّهُمَّ بارِک لَنا فِی الخُبزِ ، ولا تُفَرِّق بَینَنا وبَینَهُ ، فَلولَا الخُبزُ ما صُمنا ولا صَلَّینا ، ولا أدَّینا فَرائِضَ رَبِّنا عز و جل . (5)
.
1- .المعجم الکبیر : ج 17 ص 281 ح 774 عن عقبه بن عامر ، کنزالعمّال : ج 10 ص 47 ح 28296 .
2- .الکافی : ج 6 ص 331 ح 4 عن أبی داود النخعی عن الإمام الصادق علیه السلام ، المحاسن : ج 2 ص 281 ح 1907 عن أبی داود النخعی عن الإمام الصادق عن آبائه عنه علیهم السلام ، بحارالأنوار : ج 66 ص 182 ح 17 .
3- .المحاسن : ج 2 ص 415 ح 2457 عن بعض الکوفیّین رفعه ، مکارم الأخلاق : ج 1 ص 333 ح 1069 عن الإمام علیّ علیه السلام ولیس فیه «وعظّموه» ، بحارالأنوار : ج 66 ص 270 ح 4 ؛ تاریخ بغداد : ج 12 ص 323 الرقم 6767 ، حلیه الأولیاء : ج 5 ص 246 کلاهما عن عبد اللّه بن اُمّ حرام الأنصاری نحوه ، کنزالعمّال : ج 15 ص 245 ح 40776 و 40777 .
4- .الکافی : ج 6 ص 303 ح 6 عن السکونی عن الإمام الصادق علیه السلام ، المحاسن : ج 2 ص 416 ح 2459 عن إدریس بن یوسف عن الإمام الصادق علیه السلام ولیس فیه من «وله أنبت اللّه ...» ، بحارالأنوار : ج 66 ص 272 ح 17 .
5- .الکافی : ج 6 ص 287 ح 6 وج 5 ص 73 ح 13 ، المحاسن : ج 2 ص 416 ح 2460 کلّها عن أبی البختری مرفوعا ، مکارم الأخلاق : ج 1 ص 333 ح 1071 ، بحارالأنوار : ج 66 ص 272 ح 17 .
ص: 519
11 / 3 نان
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :بر شما باد این درخت مبارک ، روغن زیتون ! با آن، مداوا کنید؛ چرا که درمانِ بواسیر است.
امام علی علیه السلام :[به خود،] روغن زیتون بمالید و از آن بخورید؛ چرا که روغنِ تدهین (آرایش و بهداشتِ) نیکان و خورشت برگزیدگان است . روغن زیتون دو بار تقدیس شده است . در آمدنش و در رفتنش ، به آن برکت داده شده است ، (1) و با وجود آن، هیچ بیماری ای زیان نمی زند .
11 / 3نانپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :نان را گرامی بدارید و بزرگ بشمارید؛ چرا که خدای متعال برای تهیّه آن، برکاتی (باران) را از آسمان ، فرو فرستاده و برکاتی را از زمین، بیرون آورده است .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :مبادا که نان را بو کنید، آن گونه که درندگان بو می کنند؛ چرا که نان، مبارک است . خداوند به خاطر آن، از آسمان، باران را بارانده و به خاطر آن، زمین را رویانده است و به سبب آن، نماز خوانده اید و به سبب آن، روزه گرفته اید و به سبب آن، به حجّ خانه پروردگارتان رفته اید.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خدایا! نان را برای ما مبارک گردان و میان ما و نان، جدایی مینداز . اگر نان نبود، نه روزه می گرفتیم، نه نماز می خواندیم و نه واجبات پروردگارمان را به جا می آوردیم.
.
1- .. ظاهرا مقصود ، آغاز فصل زیتون و پایان آن است ؛ زیرا از نگاه احادیث ، سایر میوه ها در پایان فصلشان مطلوب نیستند (ر.ک : دانش نامه احادیث پزشکی) .
ص: 520
عنه صلی الله علیه و آله :صَغِّروا رُغفانَکُم ، فَإِنَّ مَعَ کُلِّ رَغیفٍ بَرَکَهً . (1)
الإمام الصادق علیه السلام :تَبَرَّک بِأَن تَحمِلَ الخُبزَ فی سَفَرِکَ فی زادِکَ . (2)
11 / 4الشَّعیرالإمام الصادق علیه السلام :لَو عَلِمَ اللّهُ فی شَیءٍ شِفاءً أکثَرَ مِنَ الشَّعیرِ ما جَعَلَهُ غِذاءَ الأَنبِیاءِ علیهم السلام . (3)
الإمام الرضا علیه السلام :فَضلُ خُبزِ الشَّعیرِ عَلَی البُرِّ کَفَضلِنا عَلَی النّاسِ ، وما مِن نَبِیٍ إلّا وقَد دَعا لِاکِلِ الشَّعیرِ وبارَکَ عَلَیهِ ، وما دَخَلَ جَوفا إلّا وأَخرَجَ کُلَّ داءٍ فیهِ، وهُوَ قوتُ الأَنبِیاءِ وطَعامُ الأَبرارِ ، أبَی اللّهُ تَعالی أن یَجعَلَ قوتَ أنبِیائِهِ إلّا شَعیرا . (4)
11 / 5التَّمررسول اللّه صلی الله علیه و آله :إذا أفطَرَ أحَدُکُم فَلیُفطِر عَلی تَمرٍ ؛ فَإِنَّهُ بَرَکَهٌ ، فَإِن لَم یَجِد تَمرا فَالماءَ؛ فَإِنَّهُ طَهورٌ . (5)
.
1- .الکافی : ج 6 ص 303 ح 8 عن یعقوب بن یقطین عن الإمام الرضا علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 65 ص 273 ح 20 .
2- .المحاسن : ج 2 ص 106 ح 1287 عن بعض أصحابنا مرفوعا ، بحارالأنوار : ج 76 ص 270 ح 24 وفیه «فی سفرتک وزادک» .
3- .مکارم الأخلاق : ج 1 ص 334 ح 1076 ، بحارالأنوار : ج 66 ص 255 ح 1 .
4- .الکافی : ج 6 ص 304 ح 1 عن یونس ، مکارم الأخلاق : ج 1 ص 334 ح 1075 عن الإمام الکاظم علیه السلام وفیه «أبی اللّه أن یجعل قوت الأنبیاء للأشقیاء» ، بحارالأنوار : ج 11 ص 66 ح 15 .
5- .سنن الترمذی : ج 3 ص 47 ح 658 ، صحیح ابن خزیمه : ج 3 ص 278 ح 2067 ، سنن أبی داود : ج 2 ص 305 ح 2355 ، سنن ابن ماجه : ج 1 ص 542 ح 1699 ، مسند ابن حنبل : ج 5 ص 482 ح 16225 و ح 16228 وص 483 ح 16231 ، المستدرک علی الصحیحین : ج 1 ص 597 ح 1575 ولیس فی الستّه الأخیره «فإنّه برکه» وکلّها عن سلمان بن عامر ؛ بحارالأنوار : ج 62 ص 296 .
ص: 521
11 / 4 جو
11 / 5 خرما
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :گرده های نانتان را کوچک بگیرید که با هر گرده نانی، برکتی است .
امام صادق علیه السلام :برکت بجوی ، به این که در مسافرت خود، نان را در توشه ات داشته باشی.
11 / 4جوامام صادق علیه السلام :خداوند ، اگر شفا[بخشیِ] چیزی را بیش از [ نانِ ]جو می دانست، آن را غذای پیامبران قرار نمی داد.
امام رضا علیه السلام :برتریِ نان جو بر نان گندم، مانند برتریِ ما بر مردم است. هیچ پیامبری نیست، مگر آن که برای خورنده [نانِ] جو دعا کرده و برایش برکت خواسته است . آن، وارد هیچ شکمی نمی شود، مگر این که هر دردی را که در آن است، بیرون می کند. [ نان] جو ، قوتِ پیامبران و خوراک نیکان است. خدا نخواسته است که جز جو را قوتِ پیامبرانش قرار دهد.
11 / 5خرماپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر گاه یکی از شما افطار می کند ، با خرما افطار کند که برکت است ، و اگر خرما نیافت ، با آب؛ چرا که آب، پاک کننده است.
.
ص: 522
عنه صلی الله علیه و آله :أطعِمُوا المَرأَهَ فی شَهرِهَا الَّذی تَلِدُ فیهِ التَّمرَ؛ فَإِنَّ وَلَدَها یَکونُ حَلیما نَقِیّا. (1)
عنه صلی الله علیه و آله :ما لِلنُّفَساءِ عِندی شِفاءٌ مِثلُ الرُّطَبِ ، وما لِلمَریضِ مِثلُ العَسَلِ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :إذا وَلَدَتِ المَرأَهُ فَلیَکُن أوَّلُ ما تَأکُلُ الرُّطَبَ ، فَإِن لَم یَکُن رُطَبٌ فَتَمرٌ ؛ فَإِنَّهُ لَو کانَ شَیءٌ أفضَلُ مِنهُ أطعَمَهُ اللّهُ مَریَمَ علیهاالسلام حینَ وَلَدَت عیسی علیه السلام . (3)
الإمام علیّ علیه السلام :ما تَأکُلُ الحامِلُ مِن شَیءٍ ولا تَتَداوی بِهِ أفضَلَ مِنَ الرُّطَبِ ، قالَ اللّهُ عز و جل لِمَریَمَ علیهاالسلام : « وَ هُزِّی إِلَیْکِ بِجِذْعِ النَّخْلَهِ تُسَاقِطْ عَلَیْکِ رُطَبًا جَنِیًّا * فَکُلِی وَ اشْرَبِی وَ قَرِّی عَیْنًا » (4) . (5)
کنز العمّال عن أبی هریره :کانَ أحَبُّ الفاکِهَهِ إلَیهِ[ صلی الله علیه و آله ] الرُّطَبَ وَالبِطّیخَ . (6)
المستدرک علی الصحیحین عن أنس :إنَّ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله کانَ یَأخُذُ الرُّطَبَ بِیَمینِهِ وَالبِطّیخَ بِیَسارِهِ ، فَیَأکُلُ الرُّطَبَ بِالبِطّیخِ ، وکانَ أحَبَّ الفاکِهَهِ إلَیهِ . (7)
.
1- .مکارم الأخلاق : ج 1 ص 365 ح 1202 ، بحارالأنوار : ج 66 ص 141 ح 58 وراجع : المحاسن : ج 2 ص 346 ح 2194 .
2- .الفردوس : ج 4 ص 85 ح 6264 عن أبی هریره ، الدرّ المنثور : ج 5 ص 505 نقلاً عن سعید بن منصور وعبد بن حمید عن الربیع بن خیثم ، کنزالعمّال : ج 10 ص 44 ح 28279 نقلاً عن أبی الشیخ وأبی نعیم فی الطبّ .
3- .مکارم الأخلاق : ج 1 ص 508 ح 1764 ، طبّ النبیّ صلی الله علیه و آله : ص 7 ، بحارالأنوار : ج 62 ص 295 .
4- .مریم : 25 .
5- .الخصال : ص 637 ح 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، تحف العقول : ص 124 وفیه «ولا تبدأ» بدل «ولا تتداوی» ، بحارالأنوار : ج 66 ص 128 ح 10 .
6- .کنزالعمّال : ج 7 ص 110 ح 18218 نقلاً عن النوقانی فی کتاب البطّیخ ، الجامع الصغیر : ج 2 ص 309 ح 6517 نقلاً عن الکامل لابن عدی عن عائشه .
7- .المستدرک علی الصحیحین : ج 4 ص 134 ح 7137 ، المعجم الأوسط : ج 8 ص 44 ح 7907 ، کنزالعمّال : ج 7 ص 106 ح 18190 نقلاً عن أبی نعیم فی الطبّ .
ص: 523
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :به زنِ پا به ماه ، خرما بخورانید؛ چرا که فرزندش بردبار و پاک می شود.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :به نزد من، برای زائو ، شفابخشی چون خرما و برای بیمار ، شفابخشی چون عسل نیست.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :وقتی زن می زاید، باید اوّلین چیزی که می خورد ، رطب باشد و اگر رطب نبود، خرما؛ چرا که اگر چیزی برتر از آن بود ، خداوند آن را به مریم علیهاالسلامدر هنگام به دنیا آوردن عیسی علیه السلام می خورانید .
امام علی علیه السلام :زن باردار، چیزی نمی خورد و با چیزی مداوا نمی کند که برتر از رطب باشد . خداوند متعال به مریم علیهاالسلامفرمود: «شاخه درخت خرما را به سوی خود ، تکان بده تا خرمای تازه برای تو فرو ریزد ، و بخور و بیاشام و چشمت روشن باد!» .
کنز العمّال به نقل از ابو هریره :دوست داشتنی ترین میوه ها در نزد پیامبر خدا ، رطب و هندوانه بود .
المستدرک علی الصحیحین به نقل از اَنَس :پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ، رطب را در دست راست و هندوانه را در دست چپش می گرفت و رطب را با هندوانه می خورد و این دو، خواستنی ترینْ میوه ها نزد او بودند.
.
ص: 524
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :بَیتٌ لا تَمرَ فیهِ کَالبَیتِ لا طَعامَ فیهِ . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :إذا جاءَ الرُّطَبُ فَهَنِّئونی ، وإذا ذَهَبَ فَعَزّونی . (2)
الإمام علیّ علیه السلام :خالِفوا أصحابَ المُسکِرِ، وکُلُوا التَّمرَ؛ فَإِنَّ فیهِ شِفاءً مِنَ الأَدواءِ. (3)
11 / 6العَدَسالإمام علیّ علیه السلام :قالَ لی رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله : عَلَیکُم بِالعَدَسِ ؛ فَإِنَّهُ مُبارَکٌ مُقَدَّسٌ ، یُرَقِّقُ القَلبَ ویُکثِرُ الدَّمعَهَ ، وقَد بارَکَ فیهِ سَبعونَ نَبِیّا آخِرُهُم عیسَی بنُ مَریَمَ علیه السلام . (4)
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :عَلَیکُم بِالعَدَسِ ؛ فَإِنَّهُ یُرِقُّ القَلبَ ، ویُکثِرُ الدَّمعَهَ ، ولَقَد قَدَّسَهُ سَبعونَ نَبِیّا . (5)
.
1- .سنن ابن ماجه : ج 2 ص 1105 ح 3328 عن سَلمی ، مسند ابن حنبل : ج 9 ص 406 ح 24794 عن عائشه نحوه ، کنزالعمّال : ج 12 ص 339 ح 35303 .
2- .طبّ النبیّ صلی الله علیه و آله : ص 7 ، بحارالأنوار : ج 62 ص 296 ؛ کنزالعمّال : ج 12 ص 341 ح 35314 نقلاً عن ابن لال فی مکارم الأخلاق عن أنس وعائشه .
3- .الخصال : ص 615 ح 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، تحف العقول : ص 105 ، المحاسن : ج 2 ص 343 ح 2182 عن محمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عنه علیهماالسلام ، بحارالأنوار : ج 66 ص 133 ح 31 .
4- .عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 41 ح 136 عن أحمد بن عامر الطائی وأحمد بن عبد اللّه الشیبانی وداود بن سلیمان الفرّاء ، صحیفه الإمام الرضا علیه السلام : ص 244 ح 150 عن عبد اللّه بن أحمد بن عامر الطائی وکلاهما عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام ، المحاسن : ج 2 ص 307 ح 2019 عن الإمام الکاظم عن أبیه عن جدّه عن الإمام علیّ علیهم السلام نحوه ، بحارالأنوار : ج 66 ص 258 ح 5 .
5- .دعائم الإسلام : ج 2 ص 112 ح 370 ، بحارالأنوار : ج 66 ص 259 ح 9 .
ص: 525
11 / 6 عدس
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خانه ای که خرما در آن نیست، همچون خانه ای است که خوراک در آن نیست.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر گاه رطب آمد ، به من تهنیت بگویید و چون رفت، تسلیتم دهید.
امام علی علیه السلام :با شرابخواران، مخالفت کنید و خرما بخورید، که درمان دردها در آن است.
11 / 6عدسامام علی علیه السلام :پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به من فرمود : «عدس بخورید ، که مبارک و مقدّس است؛ دل را نازک و اشک را زیاد می نماید . هفتاد پیامبر، برای برکت آن ، دعا کرده اند که آخرینِ آنان عیسی بن مریم علیه السلام است».
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :عدس بخورید؛ چرا که دل را نازک و اشک را زیاد می نماید . هفتاد پیامبر ، آن را تقدیس کرده اند.
.
ص: 526
الإمام الصادق علیه السلام :شَکا رَجُلٌ إلی نَبِیِ اللّهِ صلی الله علیه و آله قَساوَهَ القَلبِ ، فَقالَ لَهُ : عَلَیکَ بِالعَدَسِ ؛ فَإِنَّهُ یُرِقُّ القَلبَ ، ویُسرِعُ الدَّمعَهَ . (1)
الکافی عن معاویه بن عمّار :قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام : إنَّ النّاسَ یَروونَ أنَّ النَّبِیَ صلی الله علیه و آله قالَ : إنَّ العَدَسَ بارَکَ عَلَیهِ سَبعونَ نَبِیّا؟ فَقالَ : هُوَ الَّذی یُسَمّونَهُ عِندَکُمُ الحِمَّصَ ، ونَحنُ نُسَمّیهِ العَدَسَ . (2)
11 / 7البِطِّیخُرسول اللّه صلی الله علیه و آله :تَفَکَّهوا بِالبِطّیخِ ، فَإِنَّها فاکِهَهُ الجَنَّهِ ، وفیها ألفُ بَرَکَهٍ وأَلفُ رَحمَهٍ ، وأَکلُها شِفاءٌ مِن کُلِّ داءٍ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :فِی البِطّیخِ عَشرُ خِصالٍ : هُوَ طَعامٌ ، وشَرابٌ ، ویَغسِلُ المَثانَهَ ، ویَقطَعُ الإِبرِدَهَ ، وهُوَ رَیحانٌ ، واُشنانٌ ، ویَغسِلُ البَطنَ ، ویُکثِرُ ماءَ الصُّلبِ ، ویُکثِرُ الجِماعَ ، ویُنَقِّی البَشَرَهَ . (4)
الإمام الصادق علیه السلام :کُلُوا البِطّیخَ ؛ فَإِنَّ فیهِ عَشرَ خِصالٍ مُجتَمِعَهً ، هُوَ شَحمَهُ الأَرضِ لا داءَ فیهِ ولا غائِلَهَ ، وهُوَ طَعامٌ ، وهُوَ شَرابٌ ، وهُوَ فاکِهَهٌ ، وهُوَ رَیحانٌ ، وهُوَ اُشنانٌ ، وهُوَ اُدمٌ ، ویَزیدُ فِی الباهِ ، ویَغسِلُ المَثانَهَ ، ویُدِرُّ البَولَ . (5)
.
1- .الکافی : ج 6 ص 343 ح 3 ، المحاسن : ج 2 ص 306 ح 2016 وزاد فی آخره «وقد بارک علیه سبعون نبیّا» وکلاهما عن عبد الرحمن بن زید ، بحارالأنوار : ج 66 ص 258 ح 2 .
2- .الکافی : ج 6 ص 342 ح 2 ، المحاسن : ج 2 ص 308 ح 2024 ، بحارالأنوار : ج 60 ص 161 .
3- .طبّ النبیّ صلی الله علیه و آله : ص 24 ، بحارالأنوار : ج 62 ص 296 .
4- .الفردوس : ج 2 ص 138 ح 4371 عن ابن عبّاس ، کنزالعمّال : ج 10 ص 46 ح 28288 ؛ بحارالأنوار : ج 66 ص 195 ح 9 .
5- .الخصال : ص 443 ح 35 عن ابن أبی عمیر عمّن ذکره ، مکارم الأخلاق : ج 1 ص 400 ح 1364 ، روضه الواعظین : ص 341 ولیس فیه «وهو اُشنان» ، بحارالأنوار : ج 66 ص 196 ح 12 .
ص: 527
11 / 7 هندوانه
امام صادق علیه السلام :مردی به پیامبر خدا صلی الله علیه و آله از قساوت قلب، شکایت کرد . به او فرمود: «عدس بخور ، که دل را نازک می کند و اشک چشم را سرعت می بخشد».
الکافی به نقل از معاویه بن عمّار :به امام صادق علیه السلام گفتم : مردم، روایت می کنند که پیامبر صلی الله علیه و آله فرموده است : «هفتاد پیامبر، برای برکت عدس ، دعا کرده اند» . فرمود : «این ، همان است که نزد شما به آن ، حِمَّص (نخود) می گویند و ما آن را عدس می نامیم».
11 / 7هندوانهپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هندوانه بخورید ، که میوه بهشت است و در آن، هزار برکت و هزار رحمت است و خوردنش ، درمان هر دردی است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :در هندوانه ، ده ویژگی است: غذاست ، نوشیدنی است ، مثانه را شستشو می دهد، سردْمزاجی را متوقّف می کند، سبزی است ، گیاه اُشنان است، معده را می شوید ، آب کمر را می افزاید ، مایه افزایش آمیزش است، و پوست را صاف و شاداب می سازد.
امام صادق علیه السلام :هندوانه بخورید که در آن، ده خاصیت ، جمع شده است : چربیِ زمین است که درد و آفتی در آن نیست، غذاست ، نوشیدنی است، میوه است، سبزی است، گیاه اُشنان است، خورشت است، نیروی جنسی را می افزاید ، مثانه را شستشو می دهد، و ادرار را زیاد می کند .
.
ص: 528
11 / 8الکُرّاثرسول اللّه صلی الله علیه و آله :سَنامُ البُقولِ ورَأسُهَا الکُرّاثُ ، وفَضلُهُ عَلَی البُقولِ کَفَضلِ الخُبزِ عَلی سائِرِ الأَشیاءِ ، وفیهِ بَرَکَهٌ ، وهِیَ بَقلَتی وبَقلَهُ الأَنبِیاءِ قَبلی ، وأَنا اُحِبُّهُ وآکُلُهُ . (1)
11 / 9اللَّحمُ وَاللَّبَنُرسول اللّه صلی الله علیه و آله :شَکا نَبِیٌ قَبلی إلَی اللّهِ ضَعفا فی بَدَنِهِ ، فَأَوحَی اللّهُ تَعالی إلَیهِ : أنِ اطبَخِ اللَّحمَ وَاللَّبَنَ ، فَإِنّی قَد جَعَلتُ البَرَکَهَ وَالقُوَّهَ فیهِما . (2)
11 / 10القَطاهالکافی عن علیّ بن مهزیار :تَغَدَّیتُ مَعَ أبی جَعفَرٍ علیه السلام فَأَتی بِقَطاهٍ ، فَقالَ : إنَّهُ مُبارَکٌ ، وکانَ أبی علیه السلام یُعجِبُهُ ، وکانَ یَأمُرُ أن یُطعَمَ صاحِبُ الیَرَقانِ یُشوی لَهُ ؛ فَإِنَّهُ یَنفَعُهُ . (3)
.
1- .المحاسن : ج 2 ص 318 ح 2071 عن وهب بن وهب عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، بحارالأنوار : ج 66 ص 204 ح 17 .
2- .المحاسن : ج 2 ص 257 ح 1812 عن جعفر بن عمرو ، طبّ الأئمّه علیهم السلام لابنی بسطام : ص 64 عن السکونی وکلاهما عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام وفیه «شکا نوح علیه السلام ...» ، دعائم الإسلام : ج 2 ص 110 ح 355 عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 66 ص 68 ح 47 .
3- .الکافی : ج 6 ص 312 ح 5 ، مکارم الأخلاق : ج 1 ص 349 ح 1134 ، بحارالأنوار : ج 66 ص 74 ح 69 .
ص: 529
11 / 8 تره
11 / 9 گوشت و شیر
11 / 10 قَطا
11 / 8ترهپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :سَرور و برتر سبزی ها، تره است و برتری آن بر سبزی ها، همچون برتری نان بر چیزهای دیگر است. در آن، برکت است. آن، سبزی من و سبزی پیامبرانِ پیش از من است. من، آن را دوست دارم و می خورم.
11 / 9گوشت و شیرپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :یکی از پیامبرانِ پیش از من ، از ضعف در بدنش به خدا شکایت کرد. خداوند به او وحی فرمود که: «گوشت را با شیر بپز؛ زیرا من برکت و نیرو را در این دو قرار داده ام» .
11 / 10قَطا (1)الکافی به نقل از علی بن مهزیار :با امام باقر علیه السلام شام خوردم . قَطایی [پُخته] آورد و فرمود : «این، دارای برکت است و پدرم از آن خوشش می آمد و دستور می داد : آن را سرخ کرده، به شخص مبتلا به یَرقان بخورانند که برایش مفید است».
.
1- .. قَطا ، پرنده ای است به اندازه کبوتر که در فارسی به آن ، «اسفرود» و «سنگخواره» نیز می گویند (ر . ک : فرهنگ عمید) .
ص: 530
11 / 11الکَمأَهرسول اللّه صلی الله علیه و آله :الکَمأَهُ مِنَ المَنِّ ، والمَنُّ مِنَ الجَنَّهِ ، وماؤُها شِفاءٌ لِلعَینِ . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :الکَمأَهُ مِن نَبتِ الجَنَّهِ ، وماؤُها نافِعٌ مِن وَجَعِ العَینِ . (2)
الکافی عن اُمامه بنت أبی العاص بن الربیع (3) :الکافی عن اُمامه بنت أبی العاص بن الربیع (4) : أتانی أمیرُ المُؤمِنینَ عَلِیٌّ علیه السلام فی شَهرِ رَمَضانَ ، فَاُتِیَ بِعَشاءٍ (5) وتَمرٍ وکَمأَهٍ فَأَکَلَ علیه السلام ، وکانَ یُحِبُّ الکَمأَهَ . (6)
11 / 12السُّکَّرالکافی عن ابن أبی عمیر رفعه عن أبی عبد اللّه علیه السلام :شَکا إلَیهِ رَجُلٌ الوَبا ، فَقالَ لَهُ : وأَینَ أنتَ عَنِ الطَّیِّبِ المُبارَکِ ؟! قالَ : قُلتُ : ومَا الطَّیِّبُ المُبارَکُ ؟ فَقالَ : سُلَیمانِیُّکُم هذا ، فَقالَ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام : إنَّ أوَّلَ مَنِ اتَّخَذَ السُّکَّرَ سُلَیمانُ بنُ داودَ علیهماالسلام . 7
.
1- .الکافی : ج 6 ص 370 ح 2 ، المحاسن : ج 2 ص 335 ح 2150 کلاهما عن عبد الرحمن بن زید عن الإمام الصادق علیه السلام ، طبّ الأئمّه لابنی بسطام : ص 82 عن جابر بن یزید الجعفی عن الإمام الباقر عن أبیه عن جدّه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله ، بحارالأنوار : ج 62 ص 208 ح 3 ؛ صحیح البخاری : ج 4 ص 1627 ح 4208 وص 1700 ح 4363 وج 5 ص 2159 ح 5381 کلّها عن سعید بن زید ، سنن ابن ماجه : ج 2 ص 1142 ح 3453 عن أبی سعید الخدری وجابر ولیس فی الأربعه الأخیره «والمنّ من الجنّه» ، کنزالعمّال : ج 10 ص 50 ح 28308 .
2- .المحاسن : ج 2 ص 335 ح 2149 عن إبراهیم بن علیّ الرافعی عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 66 ص 232 ح 3 .
3- .هی اُمامه بنت أبی العاص واُمّها زینب بنت رسول اللّه صلی الله علیه و آله ، تزوّجها أمیر المؤمنین علیه السلام بوصیّه فاطمه علیهاالسلام ، وروی فی بعض الروایات أنّ الإمام أنجبها محمّدا الأوسط (موسوعه الإمام علیّ بن أبی طالب علیه السلام : ج 1 ص 110) .
4- .هکذا فی الکافی و المحاسن المطبوع، وفی بحار الأنوار وبعض نسخ المحاسن : «فاُتی بقثّاء»، والظاهر أنّه الصواب .
5- .الکافی : ج 6 ص 369 ح 1 ، المحاسن : ج 2 ص 335 ح 2151 ، بحارالأنوار : ج 66 ص 232 ح 5 .
6- .الکافی : ج 6 ص 333 ح 7 ، بحارالأنوار : ج 66 ص 298 ح 3 .
ص: 531
11 / 11 قارچ
11 / 12 شِکر
11 / 11قارچ 1پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :قارچ ، از «مَنّ (1) (خوراک آسمانی بنی اسرائیل)» است و مَنّ ، از بهشت است و آب آن، درمانِ چشم است .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :قارچ ، از گیاهان بهشتی است و آب آن برای چشم درد، مفید است.
الکافی به نقل از اُمامه ، دختر ابو العاص بن ربیع (2) :امیر مؤمنان علی علیه السلام ، در ماه رمضان ، پیش من آمد . برای او خیار چَنبر (3) و خرما و قارچ آورده شد و او خورد . او قارچ را دوست داشت.
11 / 12شِکر (4)الکافی به نقل از ابن ابی عمیر، در باره امام صادق علیه السلام :مردی نزد امام علیه السلام از وبا شکایت کرد. فرمود: «چرا از آن پاکِ بابرکت استفاده نمی کنی؟» . گفتم: پاکِ بابرکت چیست؟ فرمود: «همین سلیمانی خودتان!» . آن گاه فرمود: «اوّلین کسی که شِکر درست کرد، سلیمان بن داوود علیه السلام بود» .
.
1- .. اشاره است به آیه شریف : «وَ أَنزَلْنَا عَلَیْکُمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوَی» (بقره : آیه 57) .
2- .. مادر او ، زینب (دختر پیامبر خدا) بود . امیر مؤمنان علیه السلام به توصیه فاطمه علیهاالسلام با او ازدواج کرد . در برخی روایات است که امام علی علیه السلام ، محمّد اوسط را از او داشته است (ر . ک: دانش نامه امیر المؤمنین علیه السلام : ج 1 ص 147) .
3- .. ترجمه این کلمه ، بر اساس متن بحار الأنوار که صحیح تر است انجام گرفته است .
4- .. مقصود ، شکر خاصّی است که در آن عصر ، مصرف داشته است و احتمالاً همان است که امروزه ، اطبّای سنّتی ، آن را «طَبَرزد» می نامند (ر .ک : دائره المعارف طبّ اسلامی ، نورانی : ج 5 ، بحار الأنوار : ج 59 ص 297 «السکر و أنواعه و فوائده») .
ص: 532
الإمام الصادق علیه السلام :لَئِن کانَ الجُبنُ یَضُرُّ مِن کُلِّ شَیءِ ولا یَنفَعُ فَإِنَّ السُّکَّرَ یَنفَعُ مِن کُلِّ شَیءٍ ولا یَضُرُّ مِن شَیءٍ . (1)
الإمام الکاظم علیه السلام :مَن أخَذَ سُکَّرَتَینِ عِندَ النَّومِ کانَت لَهُ شِفاءً مِن کُلِّ داءٍ إلَا السّامَّ . (2)
.
1- .الکافی : ج 6 ص 333 ح 2 ، المحاسن : ج 2 ص 302 ح 2001 کلاهما عن عبد العزیز العبدی ، بحارالأنوار : ج 66 ص 299 ح 5 .
2- .مکارم الأخلاق : ج 1 ص 363 ح 1187 عن علیّ بن یقطین ، بحارالأنوار : ج 66 ص 300 ح 12 .
ص: 533
امام صادق علیه السلام :اگر پنیر ، برای هر چیزی زیان دارد و فایده ای ندارد، شِکر برای هر چیزی مفید است و زیانی ندارد.
امام کاظم علیه السلام :هر کس به هنگام خواب، دو قطعه شِکر بخورد ، برای هر دردش درمان است، مگر مرگ.
.
ص: 534
الفصل الثانی عشر : أشربه ذات برکه12 / 1ماءُ المَطَرِالکتاب«وَ نَزَّلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً مُّبَارَکًا فَأَنبَتْنَا بِهِ جَنَّاتٍ وَ حَبَّ الْحَصِیدِ» . (1)
الحدیثرسول اللّه صلی الله علیه و آله فی قَولِهِ تَعالی : «وَ نَزَّلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً مُّبَارَکًا» :لَیسَ مِن ماءٍ فِی الأَرضِ إلّا وقَد خالَطَهُ ماءُ السَّماءِ . (2)
مکارم الأخلاق :رُوِیَ عَن رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله : عَلَّمَنی جَبرَئیلُ علیه السلام دَواءً لا یُحتاجُ مَعَهُ إلی دَواءٍ ، فَقیلَ : یا رَسولَ اللّهِ ، ما ذلِکَ الدَّواءُ؟ قالَ : یُؤخَذُ ماءُ المَطَرِ قَبلَ أن یَنزِلَ إلَی الأَرضِ ، ثُمَّ یُجعَلُ فی إناءٍ نَظیفٍ ، ویُقرَأُ عَلَیهِ «الحَمدُ» إلی آخِرِها سَبعینَ مَرَّهً ، و«قُل هُوَ اللّهُ أحَدٌ» وَ«المُعَوِّذَتَینِ» سَبعینَ مَرَّهً ، ثُمَّ یُشرَبُ مِنهُ قَدَحا بِالغَداهِ ، وقَدَحا بِالعَشِیِ . قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله : وَالَّذی بَعَثَنی بِالحَقِّ؛ لَیَنزِعَنَّ اللّهُ ذلِکَ الدّاءَ مِن بَدَنِهِ وعِظامِهِ ومِخَخِهِ وعُروقِهِ . (3)
.
1- .ق : 9 .
2- .الکافی : ج 6 ص 387 ح 1 عن محمّد بن مسلم عن الإمام الباقر علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 66 ص 447 .
3- .مکارم الأخلاق : ج 2 ص 233 ح 2559 ، الدعوات : ص 183 ح 507 نحوه ، بحارالأنوار : ج 62 ص 269 ح 65 .
ص: 535
فصل دوازدهم : نوشیدنی های با برکت
12 / 1 آب باران
فصل دوازدهم : نوشیدنی های با برکت12 / 1آب بارانقرآن«و از آسمان، آبی بابرکت فرو فرستادیم. پس به سبب آن، باغ ها و دانه های درو کردنی را رویاندیم» .
حدیثپیامبر خدا صلی الله علیه و آله در باره آیه : «و از آسمان، آبی بابرکت فرو فرستادیم» :هیچ آبی در زمین نیست، مگر آن که آب آسمان به آن آمیخته است.
مکارم الأخلاق :از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله روایت شده است که: «جبرئیل علیه السلام دارویی به من آموخت که با وجود آن ، به هیچ دارویی ، نیاز نیست» . گفتند : آن دارو چیست ، ای پیامبر خدا؟ فرمود: «[این که] آب باران را، پیش از آن که به زمین برسد، بگیرند و در ظرف تمیزی قرار دهند و سوره حمد را هفتاد بار و سوره قل هو اللّه أحد و مُعوَّذَتَین (سوره ناس و فلق) را هفتاد بار بر آن بخوانند. آن گاه از آن، یک پیاله صبح ناشتا و یک پیاله شب هنگام بنوشند». پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «سوگند به آن که مرا به حق برانگیخت، خداوند، آن بیماری[ ِ مورد نظر] را از بدن و استخوان ها و مغز استخوان ها و رگ هایش ریشه کن می کند».
.
ص: 536
الإمام علیّ علیه السلام :اِشرَبوا ماءَ السَّماءِ ؛ فَإِنَّهُ یُطَهِّرُ البَدَنَ ویَدفَعُ الأَسقامَ ، قالَ اللّهُ عز و جل : « وَیُنَزِّلُ عَلَیْکُم مِّنَ السَّمَاءِ مَاءً لِّیُطَهِّرَکُم بِهِ وَیُذْهِبَ عَنکُمْ رِجْزَ الشَّیْطَانِ وَلِیَرْبِطَ عَلَی قُلُوبِکُمْ وَیُثَبِّتَ بِهِ الأَْقْدَامَ » (1) . (2)
الدعوات :کانَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام إذا أصابَهُ المَطَرُ مَسَحَ بِهِ صَلعَتَهُ وقالَ : بَرَکَهٌ مِنَ السَّماءِ ، لَم یُصِبها یَدٌ ولا سِقاءٌ . (3)
12 / 2ماءُ زَمزَمَرسول اللّه صلی الله علیه و آله :خَیرُ ماءٍ عَلی وَجهِ الأَرضِ ماءُ زَمزَمَ . (4)
الإمام الباقر علیه السلام :کانَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله یَستَهدی مِن ماءِ زَمزَمَ وهُوَ بِالمَدینَهِ . (5)
.
1- .الأنفال : 11 .
2- .الکافی : ج 6 ص 387 ح 2 ، المحاسن : ج 2 ص 401 ح 2402 کلاهما عن أبی بصیر عن الإمام الصادق علیه السلام ، الخصال : ص 636 ح 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه عنه علیهم السلام ، بحارالأنوار : ج 10 ص 115 ح 1 .
3- .الدعوات : ص 185 ح 511 ، بحارالأنوار : ج 59 ص 384 ح 29 وج 62 ص 270 ح 67 .
4- .المعجم الکبیر : ج 11 ص 80 ح 11167 ، المعجم الأوسط : ج 4 ص 179 ح 3912 وج 8 ص 112 ح 8129 کلّها عن ابن عبّاس ، کنزالعمّال : ج 12 ص 225 ح 34779 وراجع : الدرّ المنثور : ج 4 ص 150 وبحارالأنوار : ج 60 ص 45 ح 17 .
5- .تهذیب الأحکام : ج 5 ص 471 ح 1657 عن عبد اللّه بن میمون عن الإمام الصادق علیه السلام ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 208 ح 2166 ، المحاسن : ج 2 ص 400 ح 2399 عن ابن القدّاح عن الإمام الصادق عنه علیهماالسلام ، بحارالأنوار : ج 99 ص 244 ح 15 .
ص: 537
12 / 2 آب زمزم
امام علی علیه السلام :آب آسمان بنوشید ، که بدن را تمیز و بیماری ها را برطرف می کند . خداوند فرموده است: «و برای شما از آسمان، آبی فرو می فرستد که با آن، پاکتان کند و پلیدیِ شیطان را از شما ببرد و دل هایتان را محکم و گام هایتان را استوار سازد» .
الدعوات :هر گاه به امیر مؤمنان علیه السلام باران می خورد ، آن را به سر خود می کشید و می فرمود : «برکتی از آسمان است که نه دستی به آن رسیده و نه مَشکی به آن خورده است».
12 / 2آب زمزمپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :بهترین آبی که روی زمین است، آب زمزم است.
امام باقر علیه السلام :پیامبر صلی الله علیه و آله [آن گاه] که در مدینه بود ، می خواست که برایش از آب زمزم، هدیه بیاورند.
.
ص: 538
المستدرک علی الصحیحین :کانَ ابنُ عَبّاسٍ إذا شَرِبَ ماءَ زَمزَمَ قالَ : اللّهُمَّ أسأَ لُکَ عِلما نافِعا ، ورِزقا واسِعا ، وشِفاءً مِن کُلِّ داءٍ . (1)
المحاسن :عَن بَعضِ أصحابِنا رَفَعَهُ : إذا شَرِبتَ مِن ماءِ زَمزَمَ فَقُل : «اللّهُمَّ اجعَلهُ عِلما نافِعا ، ورِزقا واسِعا ، وشِفاءً مِن کُلِّ داءٍ وسُقمٍ» . وکانَ أبُو الحَسَنِ علیه السلام یَقولُ إذا شَرِبَ مِن زَمزَمَ : «بِسمِ اللّهِ ؛ الحَمدُ للّهِِ ؛ الشُّکرُ للّهِِ» . (2)
12 / 3ماءُ الفُراتِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :یَنزِلُ فِی الفُراتِ کُلَّ یَومٍ مَثاقیلُ مِن بَرَکَهِ الجَنَّهِ . (3)
الإمام زین العابدین علیه السلام فی صِفَهِ الفُراتِ :إنَّ مَلَکا یَهبِطُ مِنَ السَّماءِ فی کُلِّ لَیلَهٍ مَعَهُ ثَلاثَهُ مَثاقیلَ مِسکا مِن مِسکِ الجَنَّهِ ، فَیَطرَحُها فِی الفُراتِ ، وما مِن نَهرٍ فی شَرقِ الأَرضِ ولا غَربِها أعظَمَ بَرَکَهً مِنهُ . (4)
تهذیب الأحکام عن عبد اللّه بن سلیمان :لَمّا قَدِمَ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام الکوفَهَ فی زَمَنِ أبِی العَبّاسِ ، جاءَ عَلی دابَّتِهِ فی ثِیابِ سَفَرِهِ حَتّی وَقَفَ عَلی جِسرِ الکوفَهِ ، ثُمَّ قالَ لِغُلامِهِ : اِسقِنی ، فَأَخَذَ کوزَ مَلّاحٍ فَغَرَفَ فیهِ وسَقاهُ وشَرِبَ الماءَ وهُوَ یَسیلُ عَلی لِحیَتِهِ وثِیابِهِ ، ثُمَّ استَزادَهُ فَزادَهُ ، ثُمَّ استَزادَهُ فَزادَهُ ، فَحَمِدَ اللّهَ . ثُمَّ قالَ علیه السلام : نَهرٌ ما أعظَمَ بَرَکَتَهُ! أما إنَّهُ یَسقُطُ فیهِ کُلَّ یَومٍ سَبعُ قَطَراتٍ مِنَ الجَنَّهِ ، أما لَو عَلِمَ النّاسُ ما فیهِ مِنَ البَرَکَهِ لَضَرَبُوا الأَخبِیَهَ عَلی حافَتَیهِ ، ولَولا ما یَدخُلُهُ مِنَ الخَطّائینَ مَا اغتَمَسَ فیهِ ذو عاهَهٍ إلّا بَرِئَ . (5)
.
1- .المستدرک علی الصحیحین : ج 1 ص 646 ح 1739 وراجع : الکافی : ج 6 ص 386 ح 4 ، المحاسن : ج 2 ص 399 ح 2396 ، طبّ الأئمّه لابنی بسطام : ص 52 .
2- .المحاسن : ج 2 ص 400 ح 2400 ، بحارالأنوار : ج 99 ص 244 ح 16 .
3- .تاریخ بغداد : ج 1 ص 55 عن عبد اللّه بن مسعود ، کنزالعمّال : ج 12 ص 345 ح 35339 .
4- .الکافی : ج 6 ص 389 ح 6 ، تهذیب الأحکام : ج 6 ص 38 ح 78 ، المزار للمفید : ص 16 ح 2 وفیهما «إنّ اللّه جلّ جلاله یهبط ملکا ...» ، کامل الزیارات : ص 108 ح 105 کلّها عن حکیم بن جبیر الأسدی ، بحارالأنوار : ج 100 ص 230 ح 16 .
5- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 38 ح 81 ، المزار للمفید : ص 17 ح 1 ، کامل الزیارات : ص 108 ح 107 ، بحارالأنوار : ج 100 ص 229 ح 13 .
ص: 539
12 / 3 آب فرات
المستدرک علی الصحیحین:ابن عبّاس هر گاه از آب زمزم می نوشید ، می گفت: «خدایا! از تو دانشی سودمند ، روزی ای گسترده ، و درمانی برای هر درد می طلبم» .
المحاسن :از بعضی اصحاب ما روایت شده است که: هر گاه از آب زمزم نوشیدی ، بگو: «خداوندا! آن را دانشی سودمند ، روزی ای گسترده، و درمانی برای هر درد و بیماری قرار بده» . امام کاظم علیه السلام هر گاه از آب زمزم می نوشید، می فرمود : «بسم اللّه . الحمدُ للّهِ . الشکرُ للّهِ» .
12 / 3آب فراتپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر روز ، چند مثقال از برکت بهشت در آب فُرات ، نازل می شود.
امام زین العابدین علیه السلام در توصیف فرات :هر شب، فرشته ای از آسمان ، فرود می آید که همراهش سه مثقال مُشک از مُشک های بهشت است و آنها را در فرات می افکند . در شرق و غرب زمین، هیچ نهری بابرکت تر از آن نیست.
تهذیب الأحکام به نقل از عبد اللّه بن سلیمان :در زمان ابو العبّاس [سفّاح] ، امام صادق علیه السلام ، هنگامی که به کوفه آمد ، سوار بر مرکب خود و در همان لباس سفر آمد تا به پل کوفه رسید. آن گاه ایستاد و به غلامش فرمود: «به من آب بده» . وی ظرف آب ملّاحی را گرفت و آن را پر از آب کرد و به امام علیه السلام داد. امام علیه السلام ، آن را نوشید، در حالی که آب بر محاسن و لباس هایش می ریخت . سپس باز هم آب خواست. غلام، آب داد. بار دیگر آب خواست. غلام به او آب داد . پس امام علیه السلام خدا را سپاس گفت و فرمود: «چه رود بابرکتی! آگاه باشید که روزی هفت قطره از بهشت، در آن می ریزد . اگر مردم می دانستند چه برکتی در آن است، در ساحل آن، خیمه می زدند . اگر نبود آنچه از خطاکاران وارد آن می شود ، هیچ بیمار و علیلی وارد آن نمی شد ، مگر آن که بهبود می یافت».
.
ص: 540
12 / 4العَسَلالکتاب«یَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِیهِ شِفَاءٌ لِّلنَّاسِ» . (1)
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :إنَّ اللّهَ عز و جل جَعَلَ البَرَکَهَ فِی العَسَلِ ، وفیهِ شِفاءٌ مِنَ الأَوجاعِ ، وقَد بارَکَ عَلَیهِ سَبعونَ نَبِیّا . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :ما طُلِبَ الدَّواءُ بِشَیءٍ أفضَلَ مِن شَربَهِ عَسَلٍ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :عَلَیکُم بِالشِّفاءَینِ : العَسَلِ ، وَالقُرآنِ . (4)
.
1- .النحل : 69 .
2- .مکارم الأخلاق : ج 1 ص 359 ح 1173 عن الإمام الرضا علیه السلام ، صحیفه الإمام الرضا علیه السلام : ص 275 ح 15 عن أحمد بن عامر الطائی عن الإمام الرضا عن أبیه عن آبائه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله ، الدعوات : ص 151 ح 406 عن الإمام علیّ علیه السلام ولیس فیه «إنّ اللّه عز و جل » ، بحارالأنوار : ج 66 ص 294 ح 18 .
3- .کنزالعمّال : ج 10 ص 20 ح 28168 ، الجامع الصغیر : ج 2 ص 499 ح 7935 کلاهما نقلاً عن أبی نعیم فی الطبّ عن عائشه .
4- .سنن ابن ماجه : ج 2 ص 1142 ح 3452 ، المستدرک علی الصحیحین : ج 4 ص 222 ح 7435 وص 447 ح 8225 ، السنن الکبری : ج 9 ص 579 ح 19565 ، تاریخ بغداد : ج 11 ص 385 الرقم 6258 ، حیاه الحیوان الکبری : ج 2 ص 344 ، حلیه الأولیاء : ج 7 ص 133 وفیه «القرآن والعسل» وکلّها عن عبد اللّه ، کنزالعمّال : ج 10 ص 8 ح 28102 ؛ بحارالأنوار : ج 66 ص 295 ح 20 .
ص: 541
12 / 4 عسل
12 / 4عسلقرآن«از دل زنبور عسل ، نوشیدنی ای به رنگ های گوناگون ، بیرون می آید که در آن برای مردم ، درمان است» .
حدیثپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خداوند، برکت را در عسل قرار داده است. شفای دردها در آن است و هفتاد پیامبر برای برکت آن ، دعا کرده اند .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :از هیچ چیزی همانند شربتی از عسل، درمان نجسته اند.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :بر شما باد دو درمان: عسل و قرآن.
.
ص: 542
الإمام علیّ علیه السلام :العَسَلُ شِفاءٌ مِن کُلِّ داءٍ، ولا داءَ فیهِ ؛ یُقِلُّ البَلغَمَ ویَجلُو القَلبَ. (1)
عنه علیه السلام :لَعقُ العَسَلِ شِفاءٌ مِن کُلِّ داءٍ ، قالَ اللّهُ عز و جل : « یَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِیهِ شِفَاءٌ لِّلنَّاسِ » (2) ، وهُوَ مَعَ قِراءَهِ القُرآنِ ومَضغُ اللُّبانِ یُذیبُ البَلغَمَ . (3)
الإمام الصادق علیه السلام :مَا استَشفَی النّاسُ بِمِثلِ العَسَلِ . (4)
الإمام الکاظم علیه السلام :العَسَلُ شِفاءٌ مِن کُلِّ داءٍ إذا أخَذتَهُ مِن شَهدِهِ . (5)
أبو الحسن علیه السلام حینَ سُئِلَ عَنِ الحُمَّی الغِبِّ الغالِبَهِ :یُؤخَذُ العَسَلُ وَالشّونیزُ ویُلعَقُ مِنهُ ثَلاثُ لَعَقاتٍ ، فَإِنَّها تَنقَلِعُ . وهُمَا المُبارَکانِ ؛ قالَ اللّهُ تَعالی فِی العَسَلِ : « یَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِیهِ شِفَاءٌ لِّلنَّاسِ » . (6)
12 / 5اللَّبَنسنن ابن ماجه عن عائشه :کانَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله إذا اُتِیَ بِلَبَنٍ قالَ : بَرَکَهٌ أو بَرَکَتانِ. (7)
.
1- .مکارم الأخلاق : ج 1 ص 359 ح 1172 ، بحارالأنوار : ج 66 ص 294 ح 18 .
2- .النحل : 69 .
3- .الکافی : ج 6 ص 332 ح 2 ، المحاسن : ج 2 ص 299 ح 1989 کلاهما عن محمّد بن مسلم عن الإمام الصادق علیه السلام ، الخصال : ص 623 ح 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه عنه علیهم السلام ، تحف العقول : ص 113 ولیس فیه «وهو مع قراءه القرآن» ، بحارالأنوار : ج 10 ص 101 ح 1 .
4- .الکافی : ج 6 ص 332 ح 1 عن محمّد بن سوقه ، و ج 6 ص 332 ح 5 ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج3 ص351 ح4235 کلاهما عن موسی بن بکر عن الإمام الکاظم علیه السلام وفیهما «مریض» بدل «الناس»، المحاسن : ج2 ص300 ح1994 عن محمّد بن سوقه ، بحارالأنوار : ج66 ص292 ح9.
5- .المحاسن : ج 2 ص 300 ح 1992 عن بعض أصحابنا ، بحارالأنوار : ج 66 ص 292 ح 7 .
6- .طبّ الأئمّه لابنی بسطام : ص 51 عن الحسن بن شاذان عن أبی جعفر ، بحارالأنوار : ج 62 ص 100 ح 23 وص 227 ح 3 .
7- .سنن ابن ماجه : ج 2 ص 1103 ح 3321 ، کنزالعمّال : ج 15 ص 455 ح 41807 نقلاً عن ابن جریر .
ص: 543
12 / 5 شیر
امام علی علیه السلام :عسل ، درمان هر دردی است و هیچ بیماری ای در آن نیست؛ بلغم را می کاهد و دل را روشن می کند.
امام علی علیه السلام :لیسیدن عسل ، درمان هر درد است. خداوند فرموده است: «از دل زنبور عسل، نوشیدنی ای به رنگ های گوناگون، بیرون می آید که در آن برای مردم، درمان است» . عسل به همراه قرائت قرآن و جَویدن کُندُر ، بلغم را از بین می برد.
امام صادق علیه السلام :مردم به چیزی همچون عسل ، درمان نگرفته اند.
امام کاظم علیه السلام :عسل، درمان هر دردی است، آن گاه که آن را از کندو بگیری.
امام هادی علیه السلام وقتی از وی در باره تب شَدیدِ یک روز در میان پرسیدند :عسل و سیاه دانه را بگیرند و سه قاشق از آن بخورند . ریشه کن می شود و این دو ، دارای برکت اند . خداوند در باره عسل فرموده است: «از دل زنبور عسل، نوشیدنی ای به رنگ های گوناگون ، بیرون می آید که در آن برای مردم ، درمان است» .
12 / 5شیرسنن ابن ماجه به نقل از عایشه :هر گاه برای پیامبر خدا صلی الله علیه و آله شیر می آوردند ، می فرمود: «یک برکت ، یا دو برکت است».
.
ص: 544
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :ما أنزَلَ اللّهُ تَعالی مِن داءٍ إلّا وقَد أنزَلَ لَهُ شِفاءً ، وفی ألبانِ البَقَرِ شِفاءٌ مِن کُلِّ داءٍ . (1)
الإمام الصادق علیه السلام :کانَ النَّبِیُ صلی الله علیه و آله إذا شَرِبَ اللَّبَنَ قالَ : اللّهُمَّ بارِک لَنا فیهِ وزِدنا مِنهُ . (2)
الإمام الباقر علیه السلام :لَم یَکُن رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَأکُلُ طَعاما ولا یَشرَبُ شَرابا إلّا قالَ : «اللّهُمَّ بارِک لَنا فیهِ وأَبدِلنا بِهِ خَیرا مِنهُ» إلَا اللَّبَنَ ؛ فَإِنَّهُ کانَ یَقولُ : «اللّهُمَّ بارِک لَنا فیهِ وزِدنا مِنهُ» . (3)
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :مَن سَقاهُ اللّهُ لَبَنا فَلیَقُل : «اللّهُمَّ بارِک لَنا فیهِ ، وزِدنا مِنهُ» ؛ فَإِنّی لا أعلَمُ ما یُجزِئُ مِنَ الطَّعامِ وَالشَّرابِ إلَا اللَّبَنَ . (4)
عنه صلی الله علیه و آله :عَلَیکُم بِأَلبانِ البَقَرِ ؛ فَإِنَّها تُخلَطُ مَعَ کُلِّ الشَّجَرِ . (5)
عنه صلی الله علیه و آله :تَداوَوا بِأَلبانِ البَقَرِ ؛ فَإِنّی أرجو أن یَجعَلَ اللّهُ فیها شِفاءَهُ ؛ فَإِنَّها تَأکُلُ مِنَ الشَّجَرِ . (6)
عنه صلی الله علیه و آله :عَلَیکُم بِأَلبانِ البَقَرِ وسُمنانِها ، وإیّاکُم ولُحومَها! فَإِنَّ ألبانَها وسُمنانَها دَواءٌ وشِفاءٌ ، ولُحومَها داءٌ . (7)
.
1- .المستدرک علی الصحیحین : ج 4 ص 218 ح 7423 عن عبد اللّه ، کنزالعمّال : ج 10 ص 31 ح 28216 .
2- .الکافی : ج 6 ص 336 ح 3 عن ابن القدّاح ، المحاسن : ج 2 ص 291 ح 1956 عن عبد اللّه بن المغیره عن الإمام الکاظم علیه السلام ، دعائم الإسلام : ج 2 ص 130 ح 456 ، بحارالأنوار : ج 66 ص 100 ح 16 .
3- .الکافی : ج 6 ص 336 ح 1 ، المحاسن : ج 2 ص 291 ح 1955 کلاهما عن عبد اللّه بن سلیمان ، بحارالأنوار : ج 66 ص 100 ح 15 .
4- .سنن ابن ماجه : ج 2 ص 1103 ح 3322 عن ابن عبّاس .
5- .الکافی : ج 6 ص 337 ح 3 عن زراره عن أحدهما علیهماالسلام .
6- .المعجم الکبیر : ج10 ص14 ح9788 عن عبد اللّه بن مسعود ، کنزالعمّال : ج10 ص29 ح28208.
7- .المستدرک علی الصحیحین : ج 4 ص 448 ح 8232 عن عبد اللّه بن مسعود ، کنزالعمّال : ج 10 ص 31 ح 28218 وراجع : المعجم الکبیر : ج 25 ص 42 ح 79 .
ص: 545
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خداوند، هیچ دردی نازل نکرده، مگر آن که درمانش را هم نازل کرده است ، و در شیر گاو ، درمان هر دردی است.
امام صادق علیه السلام :پیامبر صلی الله علیه و آله هر گاه شیر می نوشید، می فرمود : «خدایا! آن را بر ما مبارک گردان و برای ما از آن بیفزای» .
امام باقر علیه السلام :پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ، هرگز غذایی نمی خورد و نوشیدنی ای نمی نوشید ، مگر آن که می فرمود : «خدایا! در آن برای ما برکت قرار بده و برای ما بهتر از آن را جایگزین گردان» ، مگر شیر را ، که وقتی می نوشید ، می فرمود : «خدایا! برای ما در آن ، برکت قرار بده و برای ما از آن بیفزای» .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر که خداوند به او شیر نوشانْد ، بگوید: «خدایا! در آن برای ما برکت قرار بده و برای ما از آن بیفزای» ؛ چرا که من جز شیر ، چیزی را نمی شناسم که جایگزین خوراک و نوشیدنی باشد.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :شیر گاو بنوشید ؛ چرا که با هر گیاهی آمیخته است .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :با شیر گاو ، مداوا کنید، که من امید دارم خداوند، شفای خود را در آن قرار دهد؛ زیرا [ گاو ]از هر گیاهی می خورد.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :از شیر و روغن گاو (1) بخورید و از گوشت آن ، پرهیز کنید؛ چرا که شیر و روغن گاو ، درمان و شفاست و گوشت آن، درد[زا].
.
1- .. روغن گاو ، در مقابل همه سم ها مقاومت می کند و اگر به صورت بمالند ، لک و خال آن را از بین می برد (تاج العروس : ج 18 ص 294) .
ص: 546
عنه صلی الله علیه و آله :لَحمُ البَقَرِ داءٌ ، وسَمنُها شِفاءٌ ، ولَبَنُها دَواءٌ . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :لَحمُ البَقَرِ داءٌ ، ولَبَنُها دَواءٌ . ولَحمُ الغَنَمِ دَواءٌ ، ولَبَنُها داءٌ . (2)
الإمام علیّ علیه السلام :ألبانُ البَقَرِ دَواءٌ . (3)
عنه علیه السلام :حَسوُ اللَّبَنِ شِفاءٌ مِن کُلِّ داءٍ إلَا المَوتَ . (4)
الإمام الصادق علیه السلام :ألبانُ البَقَرِ دَواءٌ ، وسُمونُها شِفاءٌ ، ولُحومُها داءٌ . (5)
الکافی عن أبی الحسن الأصبهانی :کُنتُ عِندَ أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام فَقالَ لَهُ رَجُلٌ وأَنَا أسمَعُ : جُعِلتُ فِداکَ ، إنّی أجِدُ الضَّعفَ فی بَدَنی ، فَقالَ لَهُ : عَلَیکَ بِاللَّبَنِ ؛ فَإِنَّهُ یُنبِتُ اللَّحمَ ویَشُدُّ العَظمَ . (6)
المحاسن عن أبی البلاد :شَکَوتُ إلی أبی جَعفَرٍ علیه السلام ذَرَبَ مَعِدَتی ، فَقالَ : ما یَمنَعُکَ مِن ألبانِ البَقَرِ؟ فَقالَ لی : شَرِبتَها قَطُّ؟ فَقُلتُ : مِرارا ، قالَ : فَکَیفَ وَجَدتَها؟ تَدبُغُ المَعِدَهَ ، وتَکسُو الکُلیَتَینِ الشَّحمَ ، وتُشَهِّی الطَّعامَ ؟ فَقالَ : لَو کانَت أیّامُهُ لَخَرَجتُ أنَا وأَنتَ إلی یَنبُعَ حَتّی نَشرَبَهُ . (7)
.
1- .دعائم الإسلام : ج 2 ص 112 ح 365 ، الخصال : ص 637 ح 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه عن الإمام علیّ علیهم السلام ، بحارالأنوار : ج 66 ص 74 ح 68 .
2- .طبّ النبیّ صلی الله علیه و آله : ص 23 ، بحارالأنوار : ج 62 ص 296 .
3- .الکافی : ج 6 ص 337 ح 1 عن السکونی عن الإمام الصادق علیه السلام .
4- .الخصال : ص 636 ح 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، بحارالأنوار : ج 66 ص 95 ح 1.
5- .الکافی : ج 6 ص 311 ح 3 عن إسماعیل بن أبی زیاد ، بحارالأنوار : ج 62 ص 83 ح 6 نقلاً عن مکارم الأخلاق ولیس فیه «وسمونها شفاء ولحومها داء» .
6- .الکافی : ج 6 ص 336 ح 7 ، المحاسن : ج 2 ص 292 ح 1961 ، بحارالأنوار : ج 66 ص 102 ح 23 .
7- .المحاسن : ج 2 ص 294 ح 1969 ، بحارالأنوار : ج 66 ص 103 ح 31 .
ص: 547
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :گوشت گاو ، درد[زا] است ، روغنش شفاست ، و شیرش درمان است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :گوشت گاو ، درد[زا] است و شیرش دواست؛ [ ولی ]گوشت گوسفند ، دواست و شیرش درد[زا].
امام علی علیه السلام :شیر گاو ، داروست .
امام علی علیه السلام :نوشیدن شیر ، درمان هر درد است، جز مرگ.
امام صادق علیه السلام :شیر گاو ، درمان است و روغن آن، شفاست و گوشت آن ، درد[زا ]است.
الکافی به نقل از ابو الحسن اصفهانی :در محضر امام صادق علیه السلام بودم. می شنیدم که مردی به امام علیه السلام گفت: فدایت شوم! در بدنم احساس ضعف می کنم . امام علیه السلام به او فرمود: «شیر بخور؛ چون گوشت را می رویاند و استخوان را محکم می کند».
المحاسن به نقل از ابو بلاد :به امام باقر علیه السلام از شکمْ رَوِش (اسهال) شکایت کردم . فرمود: «چرا شیر گاو نمی خوری؟ آیا تا به حال خورده ای؟» . گفتم: بارها. فرمود: «آن را چگونه یافتی؟ شیر گاو ، معده را دبّاغی می کند، کلیه ها را از چربی می پوشاند، و اشتهاآور است» . سپس فرمود: «اگر فصلش بود ، با هم به یَنبُع (1) می رفتیم تا از آن بنوشیم».
.
1- .. یَنبُع : شهری آباد و سرسبز در حجاز ، در ساحل دریای سرخ .
ص: 548
12 / 6لَبَنُ الاُمِّ لِلصَّبِیِّالإمام علیّ علیه السلام :ما مِن لَبَنٍ یُرضَعُ بِهِ الصَّبِیُ أعظَمَ بَرَکَهً عَلَیهِ مِن لَبَنِ اُمِّهِ . (1)
12 / 7الخَلّرسول اللّه صلی الله علیه و آله :نِعمَ الإِدامُ الخَلُّ ، اللّهُمَّ بارِک فِی الخَلِّ ، فَإِنَّهُ کانَ إدامَ الأَنبِیاءِ قَبلی ، ولَم یَفتَقِر بَیتٌ فیهِ خَلٌّ . (2)
.
1- .الکافی : ج 6 ص 40 ح 1 ، تهذیب الأحکام : ج 8 ص 108 ح 365 کلاهما عن طلحه بن زید عن الإمام الصادق علیه السلام ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 475 ح 4663 .
2- .سنن ابن ماجه : ج 2 ص 1102 ح 3318 عن اُمّ سعد ، کنزالعمّال : ج 15 ص 284 ح 41014 ؛ مکارم الأخلاق : ج 1 ص 414 ح 1402 وفیه «بارک لنا» ولیس فیه ذیله ، بحارالأنوار : ج 66 ص 303 ح 16 .
ص: 549
12 / 6 شیر مادر برای نوزاد
12 / 7 سرکه
12 / 6شیر مادر برای نوزادامام علی علیه السلام :هیچ شیری برای تغذیه کودک، بابرکت تر از شیر مادرش نیست.
12 / 7سرکهپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :سرکه، خورشت خوبی است. خدایا! برای ما در سرکه برکت قرار بده . سرکه ، خورشت پیامبرانِ پیش از من بوده است و خانه ای که در آن، سرکه باشد، دچار تهی دستی نمی شود